نظارت پارلمان بر اجرای بودجه در نظام حقوقی ایران و فرانسه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استاد گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

10.22034/ejs.2023.370679.1331

چکیده

زمینه و هدف: در دهه‌های گذشته مردم بر اساس مبارزات خویش، دولت‌ها را مجبور کردند تا اخذ مالیات و سایر منابع درآمدی خود و چگونگی هزینه کرد آن را بر اساس موازین قانون کسب نمایند.
مواد و روش­ها: این تحقیق از نوع نظری بوده و ‌روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی می‏باشد. روش جمع‏آوری اطلاعات نیز به‌صورت کتابخانه‏ای است و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.
 یافته­ها: در تمام نظام‌های سیاسی که بر مبنای دموکراسی بنا نهاده شده‌اند؛ مردم از طریق نمایندگان خود در پارلمان، بودجه دولت را تصویب و بر نحوه و چگونگی هزینه کرد و اجرای دقیق قانون بودجه نظارت می‌نمایند. دولت‌ها در این زمینه مسئول و پاسخگوی نمایندگان مردم در پارلمان هستند.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت­داری رعایت شده است.
نتیجه­ گیری­: فرانسه اولین مؤسس دیوان محاسبات و از پیشرفته­ترین کشورها از لحاظ حقوق اساسی است. مقایسه تطبیقی نحوه نظارت پارلمان آن بر اجرای بودجه با نظام حقوقی ایران می‌تواند در ارتقاء نقش نظارتی مجلس شورای اسلامی بر اجرای بودجه مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- امامی، محمد، نادری، مسعود، «تاملاتی پیرامون نظارت مالی بر دستگاه‌های دولتی در ایران»، نشریه حقوق اساسی، شماره هشتم، 1386.
- بهادری جهرمی، علی، روابط میان قوا در حقوق اساسی ج.ا.ا با نگاهی به نظریه کنترل و تعادل قوا، (پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده حقوق)، تهران، دانشگاه امام صادق علیه السلام، 1389.
- پوژاد، برنارد، حقوق بودجه در فرانسه، ترجمه یحیی اردلان، تهران، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، 1394.
- پیرنیا، حسین، مالیه‌ی عمومی و بودجه، تهران، میرداماد، 1365.
- حبشی، نعمت، «مطالعه نحوه ارزیابی عملکرد توسط دیوان محاسبات (موسسات عالی حسابرسی) دوازده کشور توسعه‌یافته و در حال توسعه در مقایسه با کشور جمهوری اسلامی ایران»، دانش حسابرسی، شماره پنجاه و نهم، 1394.
- حسینی عراقی، سید حسین، «نقش قوانین و مقررات مالی و محاسباتی کشور در شفافیت صورت حساب عملکرد بودجه»، فصلنامه دانش حسابرسی دوره یک، شماره اول، 1390.
- دانش ‌جعفری، داود، برنامه‌ریزی در فرانسه، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1388.
- رستمی، ولی، «نظارت مالی بر مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی»، مجله مطالعات حقوق خصوصی، دوره سی و نه، شماره چهارم، 1388.
- سعیدی، پرویز، بودجه‌ریزی، تهران، انتشارات نگاه دانش، 1384.
- شجاعی ارانی، سعید، «سالانه بودن و فراسالانه بودن قوانین بودجه‌ای»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، دوره نوزده، شماره شصت و پنجم، 1396.
- طباطبایی حصاری، نسرین، «نظارت مالی بر سازمان تأمین اجتماعی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، شماره پنجاه و هفتم، 1396.
- فلاح­زاده، علی محمد، کامرانی، محیا، «ارزیابی آیین رسیدگی دیوان محاسبات کشور از منظر دادرسی منصفانه»، مجله حقوقی دادگستری، دوره هشتاد و سه، شماره صد و هشتم، 1398.
- فیاضی، محمدتقی، «بررسی تطبیقی نظام بودجه‌ریزی ایران»، فصلنامه‌ی مجلس و پژوهش، دوره هفده، شماره شصت و دوم، 1392.
- مدکس، رابرت آل، قوانین اساسی کشورهای جهان، ترجمه سید مقداد ترابی، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی، 1385.
- موسی­زاده، ابراهیم، نظارت بر اعمال حکومت و عدالت اداری، تهران، چاپ اول، 1389.
- ناظریه، نسرین، بررسی صلاحیت‌های قوه مقننه در تصویب بودجه، (پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق عمومی)، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، 1392.
- ویژه، محمدرضا، امنیت حقوقی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، تهران، مجد، 1389.
- هاشمی، سید محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (اصول و مبانی کلی نظام)، جلد اول، تهران، انتشارات بنیاد حقوقی میزان، 1389.
منابع لاتین
- Baker, C. Richard, Bédard, Jean, Hauret, Christian Prat dit, France Regulatory Response to Accounting Scandals. In: Reiner Quick, Stuart Turley, Marleen Willekens, Auditing, Trust and Governance: Developing Regulation in Europe. Hague, Routledge, 2010.
- Kapuco, Naim, Governance Reforms, Ankara, Astana Yayinlari, 2020.
- Levant, Yves, Villarmois, Olivier de la, French Accounting History, New Contributions, Hague, Routledge, 2014.
- Liu, Jiayi, Study on the Auditing System of Socialism with Chinese Characteristics, London, Wiley, 2017.
- Marques, Rui Cunha, Regulation of Water and Wastewater Services. Paris, IWA Publishing, 2010.
- Mendilow, Jonathan, Money, Corruption, and Political Competition in Established and Emerging Democracies, London, Rowman & Littlefield, 2012.
- Mitev, Nathalie, Anna Morgan-Thomas, Philippe Lorino, Francois-Xavier de Vaujany, Yesh Nama, Materiality and Managerial Techniques: New Perspectives on Organizations. London, Springer, 2018.
- Montesinos, Vicente, Vela, José Manuel, Innovations in Governmental Accounting. London, Springer, 2013.
- Santiso, Carlos, The Political Economy of Government Auditing. Hague, Routledge, 2009.
- Schütze, Robert, Tridimas, Takis, Oxford Principles of European Union Law, Oxford,  Oxford University Press, 2018.