سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) و توسعه پایدار ایران بعد از انقلاب اسلامی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق و علوم سیاسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

2 گروه معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

10.22034/ejs.2024.444775.1707

چکیده

زمینه و هدف: سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) علاوه بر مزیت‌هایی که با خود به همراه دارد، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع دولت‌ها برای دستیابی به اهداف اسناد توسعه‌ای است. با توجه به نقش FDI در اقتصاد، هدف از این مقاله، مروری بر وضعیت FDI در ایران و شناسایی نقاط ضعف و قوت آن است.
مواد و روش: این مقاله از نوع توصیفی تحلیلی می‌باشد. مواد و داده‌ها کیفی است و از فیش‌برداری در گردآوری مطالب استفاده شد.
ملاحظات اخلاقی: در نگارش مقاله اصالت متون، صداقتداری و امانتداری شده است.
یافته‌ها: علی‌رغم تدوین شش برنامه 5 ساله توسعه‌ای در کشورمان پس از انقلاب اسلامی، مقایسه میزان منابع پیش ‌بینی ‌شده در منابع توسعه‌ای از محل سرمایه‌گذاری خارجی با میزان منابع تحقق‌یافته از این محل، نشان می‌دهد که درصد اندکی از منابع پیش ‌بینی ‌شده در این برنامه‌ها تحقق‌یافته است.
نتیجه: ادامه حضور و رقابت‌پذیری کشورمان در حوزه سرمایه‌گذاری خارجی، علاوه بر قواعد بین‌المللی، نیازمند دستیابی به الگویی مشخص و کاربردی برای تحقق توسعه ملی است. لذا عدم تحقق این مهم در اسناد بالادستی با وجود قرار گرفتن در منطقه ژئوپلیتیکی، برخورداری از منابع اولیه نفت و گاز و بازار نسبتاً بزرگ، لزوم بازنگری جدی در سیاست‌های راهبردی و توسعه‌ای در این حوزه را صدچندان می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • اوانز، پیتر، توسعه یا چپاول (نقش دولت در تحول صنعتی)، ترجمه عباس زندباف، عباس مخبر، تهران، انتشارات طرح نو. (1382).
  • سازمان سرمایه‌گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران، طرح مطالعاتی ساماندهی سرمایه‌گذاری خارجی در ایران، مدیر طرح دکتر محمدرضا رضوی، تهران. (1391)
  • شیرزادی، رضا، برنامه‌های توسعه در ایران بعد از انقلاب اسلامی، نشریه علوم سیاسی، شماره 11. (1389)
  • وبر، ماکس، مفاهیم اساسی جامعه شناسی، ترجمه احمد صدارتی، تهران: نشر مرکز. (1368).
  • Acet, H., Ashurov, E. H., and Khatır, A. The Relationship between Foreign Direct Investments and Economic Growth: The Case of Central Asian Countries. The Journal of Selcuk University Social Sciences Institute, 43, 391-402. (2020).
  • Aitken, B. J. and Harrison, A. Do Domestic Firms Benefit From Direct Foreign Investment? Evidence From Venezuela. American Economic Review, 89(3), 605-618. (1999).
  • Alfaro, L., Kalemli-Ozcan, S. and Volosovych, V. Why Doesn’t Capital Flow from Rich to Poor Countries? An Empirical Investigation. Review of Economics and Statistics, 90(2), 347–368. (2008).
  • Aust, V., Morais, A. I., & Pinto, I. How does foreign direct investment contribute to Sustainable Development Goals? Evidence from African countries. Journal of Cleaner Production, 245. https:// doi. org/ 10. 1016/j. jclep ro. 2019. 118823. (2020).
  • Borensztein, E, J. G. and Lee, J.W. How Does Foreign Direct Investment Affect Economic Growth?. Journal of International Economics, 45(1), 115-135. (1998).
  • Beugelsdijk, S., Smeets, R. and Zwinkels, R. The Impact of Horizontal and Vertical FDI on Host's Country Economic Growth. International Business Review, 17(4), 452–472. (2008).
  • Blomstrom, M., Lipsey, R. and Zejan, M. What Explains Developing Country Growth?. NBER Working Paper, 4132, 1-31. (1994).
  • Carkovic, M. and Levine, R. Does Foreign Direct Investment Accelerate Economic Growth?. Working Paper, 1-23. (2002).
  • Dellis, K., Sondermann, D., & Vansteenkiste, I. Drivers of genuine FDI inflows in advanced economies. Quarterly Review of Economics and Finance, xxxx. https:// doi. org/ 10. 1016/j. qref. 2020. 09. 004 (2020).
  • De Mello, L.R. Foreign Direct Investment in Developing Countries and Growth: A Selective Survey. Journal of Development Studies, 34(1), 1-34. (1997).
  • Ebghaei, F. Effect of Firm’s Export-Orientation on Backward Spillovers of Foreign Direct Investment in Turkish Manufacturing Industry. Journal of Business Economics and Finance, 5 (4), 351-359. (2016).
  • Ebghaei, F. and Akkoyunlu Wigley, A. The Role of Exports in the Transmission of Horizontal and Vertical Spillovers of Foreign Direct Investment: The Case of Turkish Manufacturing Industry. The Developing Economies, 56 (1), 35-50. (2018).
  • Fearnside, Philip M. Sustainable Development. obo in Ecology. doi:10.1093/obo/9780199830060-0227(2023).
  • Gallagher, K. and D. Chudnovsky. Rethinking Foreign Investment for Sustainable Development: Lessons from Latin America. 1 End, Anthem Press, New York. (2011).
  • Girma, S. Apsorptive Capasity and Productivity Spillovers for FDI: A Threshold Regression Analysis. Oxford Bullettin of Economics and Statistics, 67(3), 281-306. (2005).
  • Hao, Y., Guo, Y., Guo, Y., Wu, H., & Ren, S. Does outward foreign direct investment (OFDI) affect the home country’s environmental quality? The case of China. Structural Change and Economic Dynamics, 52, 109–119. https:// doi. org/ 10. 1016/j. strue co. 2019. 08. 012(2020).
  • Sadeghi, P., Shahrestani, H., Kiani, K. H., & Torabi, T. Economic complexity, human capital,and FDI attraction: A cross country analysis. International Economics, 164(September), 168–182.https:// doi. org/ 10. 1016/j. inteco. 2020. 08. 005 (2020).
  • Shahbaz, M., Nasir, M. A., & Roubaud, D. Environmental degradation in France: The effects of FDI, financial development, and energy innovations. Energy Economics, 74, 843–857. https:// doi. org/ 10. 1016/j. eneco. 2018. 07. 020 (2018).
  • Marques, A. C., & Caetano, R. The impact of foreign direct investment on emission reduction targets : Evidence from high- and middle-income countries. Structural Change and Economic Dynamics, 55, 107–118. https:// doi. org/ 10. 1016/j. strue co. 2020. 08. 005 (2020).
  • Melane-Lavado, A., Álvarez-Herranz, A., & González-González, I. Foreign direct investment as a way to guide the innovative process towards sustainability. Journal of Cleaner Production, 172, 3578–3590. https:// doi. org/ 10. 1016/j. jclep ro. 2017. 03. 131 (2018).
  • Miankhel, A. K., Thangavelu, S. M., and Kalirajan, K. Foreign Direct Investment, Exports, and Economic Growth in South Asia and Selected Emerging Countries: A Multivariate VAR Analysis. Working paper, 23, 1-22. (2009).
  • Musa Ahmed, E. Are the FDI Inflow Spillover Effects on Malaysia's Economic Growth Input Driven?. Economic Modelling, 29(4), 1498-1504. (2012).
  • Narula, K. ‘Sustainable Investing’ via the FDI Route for Sustainable Development. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 37, 15–30. https:// doi. org/ 10. 1016/j. sbspro. 2012. 03. 271(2012).
  • Roy, A.G. and Von den Berg, H.F. Foreign Direct Investment and Economic Growth: A Time-Series Approach. Global Economy Journal, 6(1), 1-19. (2006).
  • United Nations Conference on Trade and Development. World Investment Report. (2022). July. Wang, C., & Kafouros, M. I. What factors determine innovation performance in emerging economies? Evidence from China. International Business Review. https:// doi. org/ 10. 1016/j. ibusr ev. 2009.07. 009(2009).
  • World Investment Report (WIR), transnational corporation & the infrastructure challenge. United Nations conference on trade and development. (2008).
  • Evaluation of Investment Promotion agencies Investment Advisory Series A, number 3(2008).
  • UNCTAD, World Investment Report, 1998-2020.
  • UNCTAD Investment Country Profiles: Turkey. (2012).
  • Promoting Investment for Development: Best Practices in Strengthening Investment in basic infrastructure in Developing countries-asummary of UNCTAD,s research on FDI in infrastructure. Geneva: United Nations Conference, Trade and Development Boardd, Investment, Enterprise and Development Commission, Third session, Item 4 of the provisional agenda.. (2011)
  • Velnampy, T., Sivapalan, A. and Rajendran, K. Foreign Direct Investments, Economic Growth and Unemployment: Evidence from Sri Lanka. International Journal of Business and Management, 9(1), 140-148. (2013).
  • Wang, C., & Kafouros, M. I. What factors determine innovation performance in emerging economies? Evidence from China. International Business Review. https:// doi. org/ 10. 1016/j. ibusr ev. 2009. 009(2009).
  • Zhang, K. H. Does Foreign Direct Investment Promote Economic Growth? Evidence From East Asia and Latin America. Contemporary Economic Policy, 10(2), 175-185. (2001).
  • Zhang, K. H. Foreign Direct Investment and Economic Growth in China: A Panel Data Study for 1992-2004. Paper presented at WTO, China and Asian Economies, Beijing, China, 24-25 June. (2006).
فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی
دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 20
فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی
فروردین 1403
صفحه 247-266

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار