1
دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحدقم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
2
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
10.22034/ejs.2023.375487.1337
چکیده
زمینه و هدف: حقوق مالی زوجه در روابط زوجین از موضوعات مهمی است که با توجه به کانون خانواده و رویکرد قانونگذار در راستای استحکام و ثبات آن از موضوعات مهمی است که همواره محل بحث و نظر بوده است. در این مقاله تلاش شده به بررسی ضمانت حقوق مالی زوجه در روابط زوجین از منظر فقه و حقوق پرداخته شود. مواد و روشها: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانهای استفاده شده است. ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متن، صداقت و امانتداری رعایت شده است. یافتهها: مهمترین ضمانت اجرای مهریه حق حبس و امتناع زوجه از تمکین و مجازات زندان است که البته قانونگذار در راستای زندان زدایی تلاش کرده مجازات حبس را به حداقل برساند که در همین راستا، صرفاً برای مهریه زیر ۱۱۰ سکه، حکم جلب و بازداشت صادر میشود. البته اگر زوجه از طریق تأمین خواسته، مالی را از زوج توقیف کرده باشد پس از قطعیت حکم و صدور اجراییه نیز نمیتواند جلب زوج را از بابت مهریه دریافت کند.نفقه زوجه نیز دارای ضمانت اجرای کیفری و مدنی است. الزام قضایی و طلاق ضمانت مدنی و حبس از ۶ ماه تا دو سال ضمانت کیفری ترک انفاق است. نتیجهگیری: مجازات کیفری مبتنی بر حبس علاوه بر افزایش جمعیت زندانیان، در صورت عدم توان مالی زوج، تأثیری در وضعیت زوجه نداشته و ناکارآمد خواهد بود. بهتر است بجای مجازات حبس برای ترک انفاق، قانونگذار اقدام به وضع مجازات کار اجباری برای زوجه در مراکز تعیین و تعریف شده، و پرداخت دستمزد آن به زوجه نماید
ابهری، حمید؛ معینی فر، یاسر؛ درگاهی، مهدی، قانون حمایت خانواده در نظم حقوقی کنونی، چاپ اول، تهران، طرح نوین اندیشه،1394.
ارشدی، علی یار، نفقه زوجه در حقوق ایران، انگلیس و هند، چاپ اول، تهران، انتشارات بوستان توحید،1379.
اسدی، لیلا سادات، درسنامه حقوق کیفری خانواده، چاپ اول، تهران، نشر کارور،1390.
اشتهاردی، علی پناه، فتوای ابن جنید، چاپ اول، قم، موسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، 1373.
امیر محمدی، محمدرضا، حقوق مدنی (نظام مالی خانواده)، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان،1388.
بهرامی، بهرام، بایستههای تفسیر قوانین و قراردادها، چاپ سوم، تهران، انتشارات نگاه بینه،1392.
پور رنگ نیا، اکرم، حضانت و نفقه زوجه، چاپ اول، تهران، انتشارات مادر،1382.
ترابی، کریم، «حقوق و تکالیف قانونی در روابط مالی زوجین با رویکرد فقهی و حقوقی»، مجله مطالعات فقه اقتصادی»، شماره چهارم،1399.
جعفری دولتآبادی، عباس، «بررسی حقوق مالی زوجه در موارد صدور حکم طلاق به درخواست زوج»، نشریه دادرسی، شماره پنجاه و هفتم، 1385.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دوره متوسط حقوق مدنی (حقوق خانواده)، چاپ چهارم، تهران، کتابخانه گنج دانش،1386.
حاتمی، علیاصغر؛ زبرجد، سیده فاطمه، «اجرتالمثل ایام زوجیت و نحله با نگرشی بر قانون حمایت خانواده مصوب اسفند ۱۳۹۱»، فصلنامه مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، شماره اول، ۱۳۹۴.
حبیبی تبار، جواد؛ فراهانی، انیسه، «قانون حمایت خانواده و ضمانت اجرای مؤثر در مورد نشوز زوج»، مجله مطالعات اسلامی زنان و خانواده، شماره دوم،1394.
دیانی، عبدالرسول، حقوق خانواده (ازدواج و انحلال آن)، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان،1387.
زایرتوری، شکوفه؛ بحری (طیبی)، علی، «بررسی حقوق مالی زوجه در حین زوجیت»، مجله زن و فرهنگ، شماره بیست و هشتم، 1395.
زراعت، عباس، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، چاپ اول، تهران، انتشارات ققنوس،1380.
سهراب بیگ، زهرا؛ خردمندی، سعید، «ارزیابی و تحلیل حقوقی جایگاه زنان در قانون حمایت از خانواده با رویکرد توسعه فرهنگی و خانواده پایدار»، اولین کنفرانس بینالمللی حقوق و توسعه پایدار جامعه مدنی، نشر دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس، 1394.
شریف، علی، نفقه و تمکین در حقوق خانواده، چاپ اول، تهران، نشر بشارت،1376.
صفایی، حسین، «بیانات استاد در تشریح موادی از قانون حمایت خانواده»، نشر در پایگاه خبری اختبار،1392.
صفایی، حسین، امامی، اسدالله، مختصر حقوق خانواده، چاپ سیام، تهران، نشر میزان،1390.
صمدانی، سید جلال؛ فهیم، محسن؛ حیدری، محمدعلی، «نقش عرف در تعیین حقوق مالی زوجین از منظر فقه امامیه»، مجله مطالعات فقه اقتصادی، شماره دوم،1401.
قبولی درافشان، محمدمهدی؛ محسنی، سعید، «نوآوریهای قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ درزمینهی مقررات شکلی مرتبط با دعاوی خانوادگی»، پژوهشنامه زنان علوم اجتماعی (علمی- پژوهشی)، شماره دوازدهم،1394.
قربان وند، محمدباقر، تفسیر قضایی و نقد قانون حمایت خانواده (مصوب ۱۳۹۱)، چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد،1394.
کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی (خانواده)، جلد دوم، چاپ پنجم، تهران، نشر میزان،1385.
کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ بیست و سوم، تهران، انتشارات میزان،1388.
متین، احمد، مجموعه رویه قضایی قسمت کیفری (شامل آراء شعب و هیئتهای عمومی دیوان عالی کشور از سال ۱۳۱۱ تا ۱۳۳۳)، چاپ اول، تهران، چاپخانه آفتاب ـ ناصرخسرو،1312.
محقق داماد، مصطفی، بررسی فقهی حقوق خانواده (نکاح و انحلال آن)، چاپ سوم، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1380.
محمدخانی، عباس، «جرم ترک انفاق در حقوق ایران»، مجله دادرسی، شماره هشتاد و دوم،1389.
مرادی، امیر، کمک حافظه اصول فقه، چاپ پانزدهم، تهران، انتشارات دور اندیشان،1394.
موسوی خمینی، روحالله، ترجمه تحریرالوسیله، جلد دوم، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1392.
ولیدی، محمد صالح، حقوق جزای اختصاصی جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی و حقوق و تکالیف خانوادگی، چاپ دوم، تهران، انتشارات امیرکبیر،1383.
منابع عربی
ابنبابویه قمی (شیخ صدوق)، محمد بن علی بن حسین، من لایحضره الفقیه، جلد سوم، قم، جماعۀ المدرسین فی حوزۀ العلمیه، 1404.
اصفهانی (فاضل هندی)، محمد بن حسن، کشف اللثام والإبهام عن القواعد الأحکام، جلد هفتم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،1416.
ناصری, سید احسان, عسگری, علیرضا, عابدیان, سید حسن, & احمدی, سید محمدمهدی. (1402). ضمانت حقوق مالی زوجه در روابط زوجین از منظر فقه و حقوق. فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی, 5(2), 107-126. doi: 10.22034/ejs.2023.375487.1337
MLA
سید احسان ناصری; علیرضا عسگری; سید حسن عابدیان; سید محمدمهدی احمدی. "ضمانت حقوق مالی زوجه در روابط زوجین از منظر فقه و حقوق". فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی, 5, 2, 1402, 107-126. doi: 10.22034/ejs.2023.375487.1337
HARVARD
ناصری, سید احسان, عسگری, علیرضا, عابدیان, سید حسن, احمدی, سید محمدمهدی. (1402). 'ضمانت حقوق مالی زوجه در روابط زوجین از منظر فقه و حقوق', فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی, 5(2), pp. 107-126. doi: 10.22034/ejs.2023.375487.1337
VANCOUVER
ناصری, سید احسان, عسگری, علیرضا, عابدیان, سید حسن, احمدی, سید محمدمهدی. ضمانت حقوق مالی زوجه در روابط زوجین از منظر فقه و حقوق. فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی, 1402; 5(2): 107-126. doi: 10.22034/ejs.2023.375487.1337