حمایت اقتصادی از تروریسم در فقه و اسناد بین‌المللی

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 فاطمه السادات قریشی محمدی، عضو هیئت علمی، گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 حمید بذرپاچ، استادیار و عضو هیئت علمی، گروه حقوق، واحد هشتگرد، دانشگاه آزاد اسلامی، هشتگرد، ایران

10.22034/ejs.2023.390011.1404

چکیده

زمینه و هدف: تروریسم از پدیده‌هایی است که امنیت بسیاری از جوامع را دست‌خوش ناامنی کرده است و به همین دلیل، حمایت مالی از آن از مسائل مهمی است که نیازمند بحث و بررسی است. در این مقاله تلاش شده است تا مسئله حمایت اقتصادی از تروریسم در فقه و اسناد بین‌المللی بررسی شود.
مواد و روش‌ها: روش تحقیق در مقالة حاضر توصیفی-تحلیلی است. مواد و داده‌ها کیفی است و در گردآوری مطالب از روش فیش ­برداری استفاده شده است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد تروریسم در فقه ممنوع و در قالب بغی و محاربه قابل تبیین است. حمایت اقتصادی و مالی از تروریسم نیز مطابق با قواعدی چون حرمت اعانه بر اثم و قاعده حفظ نظام قابل جرم­انگاری است؛ زیرا حمایت مالی تروریسم نوعی مشارکت در تروریسم و در راستای اخلال در نظام است. در اسناد بین‌المللی نیز تعهدات دولت‌ها در عدم تأمین مالی تروریسم بررسی شده است. قطعنامه ۱۳۷۳ شورای امنیت و کنوانسیون سرکوب مالی تروریسم مصوب ۱۹۹۹ مجمع عمومی سازمان ملل و کنوانسیون تأمین مالی تروریسم و اف.ای.تی.اف از مهم­ترین اسناد بین‌المللی در این زمینه است.
نتیجه‌گیری: هم در فقه و هم در اسناد بین‌المللی حمایت مالی از تروریسم ممنوع است. مقابله با تأمین مالی تروریسم نوعی پیش­گیری از تروریسم است که تحقق آن نیازمند همکاری دولت‌ها در عرصه بین‌المللی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • آ.گانر، برایان، فرهنگ حقوقی بلک، چاپ اول، تهران، نشرمیزان، 1381
  • ابو الحمد، عبدالحمید، مبانی علم سیاست، چاپ دهم، تهران، نشر توس،1384.
  • اسعدی، حسن، جرائم سازمان‌یافته فراملی، چاپ اول، تهران، نشر میزان، 1390
  • اسماعیلی، زهره، «نگاهی به مسئولیت دولت‌ها در حمایت از تروریسم در آینه اسناد و رویه قضایی بین‌المللی»، مجله شهر قانون، شماره ششم، 1392.
  • اشتراوس، لئو، فلسفه سیاسی چیست، چاپ سوم، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی،1383.
  • آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات سهروردی، 1381
  • باقی زاده، محمدجواد؛ امیری فرد، عبدالله، «ضرورت حفظ نظام و منع اختلال در آن در فقه امامیه»، نشریه شیعه شناسی، شماره چهل و هفتم،1393.
  • جوادی آملی، عبدالله، جزوه درس خارج فقه، جلد دوم، چاپ اول، تهران، انتشارات پژوهش‌های فقهی حقوقی معاونت آموزش قوه قضائیه،1388.
  • دردریان، جیمز، گفتمان تروریستی نشانه‌ها، دولت‌ها و نظام‌های خشونت سیاسی، چاپ اول، تهران، نشر نی،1392.
  • رنجکش، محمدجواد؛ پورجواد، الهه، «بررسی تطبیقی واکنش شورای امنیت سازمان ملل متحد به پدیدۀ تروریسم قبل و بعد از 11 سپتامبر2001»، مجله سیاست، شماره چهل و دوم،1396.
  • ریترز، جورج، نظریه جامعه‌شناختی در دوران معاصر، چاپ هفدهم، تهران، نشر علمی،1391
  • سلیمانی، حمید، پول‌شویی در فقه و حقوق کیفری ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات اندیشه عصر،1393.
  • شریعتی، روح‌الله، قواعد فقه سیاسی، چاپ اول، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،1387.
  • طیب، علیرضا، تاریخ جامعه‌شناسی و گفتمان، چاپ سوم، تهران، نشر نی، 1390.
  • عباسی مهدی، «اینترنت ابزار سیاست تروریسم مجازی»، نشریه فرهنگی و فناوری، شماره سوم،1389.
  • علیزاده، حسین، فرهنگ خاص علوم سیاسی، چاپ اول، تهران، انتشارات روزنه، 1377.
  • عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، جلد سوم، چاپ سوم، تهران، نشر امیرکبیر، 1377.
  • فلاح، زکیه، «بازنگاهی به مفهوم تروریسم از منظر حقوق بین‌الملل و اسلام»، مجله رهیافت‌های نوین در مطالعات اسلامی، شماره ششم،1400.
  • کارگری، نوروز، درون‌مایه‌های تروریسم، چاپ اول، تهران، نشر میزان،1391.
  • ملک افضلی اردکانی، محسن، قاعده حفظ نظام، چاپ سوم، تهران، انتشارات فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1399.
  • نمازی، حسین، نظام‌های اقتصادی، چاپ چهارم، تهران، شرکت سهامی انتشار،1386.
  • نمامیان، پیمان؛ سهراب بیگ، محمد، «مبارزه با تروریسم؛ راهبردی مؤثر در تحقق صلح عادلانه جهانی»، مجله مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، شماره ششم، 1391.
  • هادویان، غلامحسین،«مفهوم تروریسم و موضع حقوق اسلامی نسبت به آن»، فصلنامه مصباح، شماره چهل و پنجم، 1382.
  • وارن، ماتئو؛ هاچینسون، ویلیام، تروریسم شبکه‌ای، چاپ اول، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی،1382.
  • والتر، رایش، ریشه‌های تروریسم، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه پاسداران، معاونت تحقیق و پژوهش،1381

عربی

  • ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله، شرح نهج البلاغه، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی،1404.
  • ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، جلد دهم و دوازدهم، بیروت، دار احیاء التراث العربی،1408.
  • بحرانی، عبدالله، العوام الامام الحسین (علیه السلام)، قم، مدرسه الامام المهدى (عج)، 1407
  • بحرانی، یوسف بن احمد، حدائق الناظرة فی احکام العترة الطاهرة، جلد بیست و یکم، قم، جامعه مدرسین،1405.
  • جوهری، اسماعیل بن حماد، صحاح اللغة، جلد چهارم، بیروت، دارلعلم الملاین، ۱۹8۷.
  • حسینی عاملی، سید جواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، جلد دوازدهم، قم، جامعه مدرسین،1419.
  • حکیم، سید محسن، حقایق الاصول، جلد اول، نجف، کتاب فروشی بصیرتی،1408.
  • حلی، ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، جلد دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی،1410.
  • حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، جلد پنجم، قم، جامعه مدرسین،1413.
  • خمینی، روح الله، تحریر الوسیله،، جلد اول، قم، موسسه مطبوعات درالعلم،1409.
  • خمینی، سیدمصطفی، تحریرات فی الأصول، جلد چهارم، قم، مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی،1418.
  • شهید ثانی، زین‌الدین، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، جلد پنجم، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1416.
  • صدر، سید محمدباقر، بحوث فی علم الاصول، جلد دوم، قم، مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی،1417..
  • طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1364.
  • طریحی، فخر الدین بن محمد، مجمع البحرین، جلد ششم، بیروت، دار و مکتبه الهلال،1985.
  • طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیة، جلد اول، تهران، المکتبة المرتضویة،1387.
  • عاملی کرکی (محقق ثانی)، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، جلد نهم، قم، مؤسسه آل البیت،1414.
  • فاضل موحدی لنکرانی، محمد فاضل، القواعد الفقهیة، جلد اول، قم، نشر مهر،146.
  • فراهیدی، خلیل بن احمد، ترتیب کتاب العین، جلد هشتم، قم: منشورات الهجره،1410.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، جلد هفتم، قم، انتشارات تهذیب، 1405
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، جلد پنجم، تهران، دار الکتب الاسلامیة،1427.
  • مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الائمة الاطهار (ع)، جلد سی و یکم و جلد چهل و هفتم ، بیروت، موسسه الوفاء،1404.
  • مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهة کتاب التجارة، قم، انتشارات مدرسه علی بن ابی طالب علیه‌السلام،1425.
  • منتظری، حسین‌علی، دراسات فی المکاسب المحرمة، جلد دوم، قم، نشر تفکر،1415.
  • موسوی بجنوردی، حسن، القوعد الفقهیه، جلد اول، قم، دارالکتب الفقهیه،1380.
  • موسوی خویی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهة، جلد اول، قم، مؤسسه نور،1392.
  • نائینی، میرزا محمدحسین غروی، تنبیه الامه و تنزیه المله، قم، دفتر تبلیغات اسلامی،1424.
  • نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد اول و جلد چهل و یکم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی،1404.

لاتین

  • Kantor,mark,effective enforcement of international obligation to suppress the fianancing of the terror, the American society of international law, 2005.
  • Laqueur, Walter. The New Terrorism: Fanaticism and the Arms of Mass Destruction. New York: Oxford University Press, 2009.