بررسی و نقد گستره نظارتی دیوان محاسبات بر اجرای بودجه در نظام حقوقی کشور

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استاد گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،ایران.

3 استاد گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

4 استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.22034/ejs.2023.385571.1380

چکیده

زمینه و هدف: در دهه‌های گذشته مردم با مبارزات خود، دولت‌ها را مجبور کردند تا اخذ مالیات و سایر منابع درآمدی خود و چگونگی هزینه­کرد آن را بر اساس موازین قانونی کسب کنند.
مواد و روش­ ها: تحقیق حاضر از نوع نظری و ‌روش آن به ­صورت توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به‌صورت کتاب­خانه ‏ای و با مراجعه به اسناد، کتاب­ها و مقالات صورت گرفته است.
 یافته­ ها: در تمام نظام‌های سیاسی که بر مبنای دموکراسی بنا نهاده شده‌اند؛ مردم از طریق نمایندگان خود در پارلمان، بودجه دولت را تصویب و بر نحوه و چگونگی هزینه­ کرد و اجرای دقیق قانون بودجه نظارت می‌کنند. دولت‌ها در این زمینه مسئول و پاسخ­گوی نمایندگان مردم در پارلمان هستند.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت­داری رعایت شده است.
نتیجه ­گیری­: فرانسه، اولین مؤسس دیوان محاسبات و از پیشرفته­ ترین کشورها از لحاظ حقوق اساسی است. مقایسه تطبیقی نحوه نظارت پارلمان آن بر اجرای بودجه با نظام حقوقی ایران می‌تواند در ارتقای نقش نظارتی مجلس شورای اسلامی بر اجرای بودجه مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • اداره کل تدوین و تنقیح قوانین و مقررات ریاست جمهوری(مجموعه قانون­اساسی جمهوری اسلامی ایران)، چاپ ششم، تهران، ناشر معاونت پژوهش و تدوین و تنقیح قوانین و مقررات، 1386.
  • افضلی، مرتضی، «بررسی نقش و جایگاه حسابرسی مدیریت بر میزان اثربخشی در دیوان محاسبات کشور»، فصلنامه مطالعات اقتصاد مدیریت مالی و حسابداری، شماره دوم، 1396.
  • امامی، محمد؛ نادری، مسعود، «تأملاتی پیرامون نظارت مالی بر دستگاه‌های دولتی در ایران»، نشریه حقوق اساسی، شماره هشتم، 1386.
  • باباجانی، جعفر، «نگاهی به نظارت و حسابرسی مستقل در بخش­دولتی ایران»، مجموعه مقالات همایش حسابداران و بخش­­عمومی دانشگاه الزهرا،1397.
  • تقی زاده، جواد، «تخصیص صلاحیت تقنینی مجلس شورای اسلامی در نظم اساسی ایران»، نشریه علمی پژوهش‌های حقوقی، شماره بیست و هفتم،1390.
  • جهان‌بین، عبادالله، سلسله جلسات بازخوانی مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اصل ۵۵، چاپ اول، تهران، انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان ۱۳۹۷.
  • حسینی عراقی، سیدحسین، حسابرسی دولتی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات دانشکده علوم اقتصادی، 1388.
  • حق‌شناس، محمدجواد، مطالعه تطبیقی سیاست های مبارزه با فساد اداری در جمهوری اسلامی ایران، ترکیه و پاکستان و ارایه الگوی مطلوب، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۲.
  • حقیقی، مهری؛ ابدی، سعیدرضا؛ عربیان، اصغر؛ جلالی، محمد، «چالش‌های قانونی نظارت دیوان محاسبات کشور در مقابله با فساد مالی و جرائم ناشی از آن در دستگاه‌های اجرایی»، مجله تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، شماره سی و هشتم،1397.
  • دادگر، داود، «مقاله مبانی بازرسی و تهیه گزارش‌های ویژه نظارتی»، از سلسله مقالات دریافتی در دومین همایش علمی و پژوهشی نظارت و بازرسی در مردادماه ۱۳۸۰
  • درویشی، بابک، تحلیل حقوقی نظارت قوه مقننه بر اجرای بودجه در ایران و فرانسه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۲.
  • راسخ، محمد، نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی، چاپ اول، تهران، انتشارات دراک، 1388.
  • رستمی، ولی، مالیه عمومی، چاپ دوم، تهران، نشر میزان،1392.
  • رستمی، ولی؛ حسینی پور اردکانی، سید مجتبی، «نظارت قضایی بر مؤسسات عمومی غیردولتی»، فصلنامه دانش حقوق عمومی، شماره سوم،1392.
  • رستمی، ولی؛ حسینی پور اردکانی، مجتبی، «نظارت مالی بر مؤسسات عمومی غیردولتی»، مجله حقوق و علوم سیاسی، شماره چهارم،1388.
  • زارعی، محمدحسین؛ فاضلی نژاد، جواد، «الزامات حقوقی تحقق حسابرسی عملکرد در دیوان محاسبات کشور»، نشریه دانش حسابرسی، شماره شصت و سوم، 1395.
  • ستوده، رضا; فغانی، مهدی; پیفه، احمد، بررسی توانایی نظام پاسخگویی دیوان محاسبات کشور از دیدگاه استفاده‌کنندگان (با رویکرد صیانت از حقوق مردم)، نشریه :حقوق اداری، شماره ۲۱، زمستان 1398 .
  • سلسله ذاکری، امید، محشای قانون دیوان محاسبات کشور، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد، 1391.
  • شعبانی، صائب و فرزعلیان، علی، ماهیت نظارت مجلس شورای اسلامی در پیشبرد منافع ملی، نشریه مطالعات منافع ملی، شماره ۱۴، زمستان 1397 .
  • شهبازی، خیرالله،«سیری در تحولات حقوقی دیوان محاسبات از آغاز تا به امروز دیوان محاسبات در آینه حقوق»، مجله مجلس و راهبرد، شماره سیزدهم، 1373.
  • طباطبایی حصاری، نسرین، «نظارت مالی بر سازمان تأمین اجتماعی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی سال نوزدهم، شماره پنجاه و هفتم، 1396.
  • طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری، چاپ هجدهم، تهران، انتشارات سمت، 1391.
  • عباسی، ابراهیم؛ بیت عفری، سعید، «تأثیر اقدامات پیشگیران دیوان محاسبات کشور بر کاهش تخلفات دستگاه‌های اجرایی کشور»، فصلنامه دانش حسابرسی دیوان محاسبات کشور، شماره شصت و دوم، 1395.
  • عربیان، اصغر،«رسیدگی شبه قضایی در دیوان محاسبات کشور(چالش‌ها و فرصت‌ها)»، فصلنامه دانش حسابرسی دیوان محاسبات کشور، شماره چهارم، 1390.
  • عسگری، مهتاب؛ موسوی طاهری، سید محمد سعید،«مطالعه تطبیقی دیوان محاسبات ایران و آمریکا»، مجله تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین‌الملل، شماره سی و هفتم، 1396.
  • فاضلی نژاد، جواد؛ شفیعی سردشت، جعفر، «آسیب‌شناسی نقش دیوان محاسبات کشور در تحقق پاسخگویی و حاکمیت قانون»، مجله دانش حقوق عمومی، شماره سوم،1400.
  • قاسمی یوزناب، محمدسعید، بررسی تعامل سه قوه قضاییه، مجریه و مقننه در پیشگیری از جرایم اقتصادی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ازاد اسلامی، واحد نراق، 1394 .
  • الماسی، حسن؛ اشرف پور، ابوالفضل، «شناسایی مبانی قانونی و حقوقی تفریغ بودجه و جایگاه دیوان محاسبات کشور در تهیه آن»، نشریه بررسی‌های حقوقی، شماره پنجم، 1392.
  • مرادخانی، فردین؛ بنده­علی، فرشید، «صلاحیت دیوان محاسبات کشور در پاسداری از بیت‌المال«با نگاهی به نقش نظارت دیوان بر شهرداری‌ها»، مجله حقوق اداری، شماره شانزدهم،1397.
  • مشهدی، علی؛عشقی،سارا،«مستثنیات نظارت دیوان محاسبات کشور براقدامات مالی و محاسباتی دستگاه‌های اجرایی»، همایش تولید ملی و اشتغال پایدار چالش‌ها و راهکارها،1396.
  • منتی نژاد، صادق، حقوق مالیه اختصاصی، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد، 1397.
  • منصور، جهانگیر، قوانین مقررات و آیین‌نامه‌های دیوان محاسبات عمومی کشور (تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت)، چاپ اول، تهران، نشر دیدار 1393.
فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی
دوره 3، شماره 3 - شماره پیاپی 10
فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی
مهر 1400
صفحه 187-205

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار