سرمایه گذاری در بانکهای ایران از منظر فقه و قوانین بانکداری موجود

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران.

2 استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق (مدعو)، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران

3 استاد، گروه فقه و معارف، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: سرمایه­گذاری در بانک­های ایران با هدف کسب سودی تضمین شده و در عین حال مشروع از بانک، معقول و کم ریسک به نظر می‌رسد. هدف از پژوهش حاضر شفاف­سازی قوانین موجود در بانک­های ایران در سپرده­پذیری و جذب سرمایه­های خرد و کلان افراد و نیز در تخصیص و اعطای تسهیلات و تطبیق آن با فقه و قواعد مربوطه در حوزه معاملات و بانکداری است.
مواد و روش‌ها: تحقیق حاضر از نوع نظری و روش تحقیق در آن به صورت توصیفی تحلیلی است و برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه­ای با مراجعه به کتب و مقالات استفاده شده است.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش مقاله، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت­داری رعایت شده است.
یافته‌ها: روش­های تأمین مالی در نظام بانکداری ایران، برگرفته از نظام بانکداری اسلامی و مبتنی بر مشارکت است.
نتیجه‌: بانک­های ایران اگر سیاست­های خود در بخش تجهیز منابع و تخصیص تسهیلات را در اجرا، به صورتی کاملاً شفاف و منطبق با فقه و قوانین بانکداری اسلامی قرار دهند، با جذب سرمایه­های خرد و کلان افراد و مشارکت دادن آن در تولید، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی کشور، ضمن جلب اعتماد و رضایت سرمایه­گذار در بهره­مندی از بازدهی مطلوب و مشروع سرمایه، از تمایل سرمایه­ها به سمت بازارهای غیر رسمی، رانت جوئی در اقتصاد و خروج منابع از کشور تا حد زیادی خواهند کاست.

کلیدواژه‌ها


- قرآن کریم
- آمدی، ابوالفتح، غُرَرُ الحِکَم و دُرَرُ الکَلِم
- ابن براج، عبد العزیز، المهذب، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1406.
- اردبیلى، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان. قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403.
- السان، مصطفی، حقوق بانکی، چاپ اول، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی، 1392.
- امیر اصلانی، اسداللّه‏، عملکرد و مشکلات عملیات بانکداری بدون ربا، مجموعه مقالات و سخنرانی‏های سومین سمینار بانکداری اسلامی، تهران، بانک مرکزی، 1391.
- به‌کیش، محمد مهدی، اقتصاد چیست؟، چاپ ششم، نشر نی، 1391.
- تبریزى، جواد بن على، استفتاءات جدید، قم، بی­تا.
- توتونچیان، ایرج، پول و بانکداری اسلامی و مقایسه آن با نظام سرمایه­داری، چاپ سوم، انتشارات فرهنگی- هنری توانگران، 1394.
- جلالی، حسن، فروش اقساطی در نظام بانکداری بدون ربا، چاپ سوم، انتشارات تهران، 1391.
- حرعاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، 30 جلد، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، 1401.
- خاوری، محمودرضا، «اصلاح بانکداری»، مجلۀ اقتصاد ایران، شماره شصت و یکم، 1392.
- درویشی، ابراهیم، ماهیت حقوقی حساب‌های بانکی موضوع ماده 3 ق.ع.ب.ب.ر، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکزی، 1390.
- رضوانی، غلامرضا، مجموعه‏ی مقالات و سخنرانی‏های پنجمین سمینار بانکداری اسلامی، تهران، بانک مرکزی، 1392.
- رضوانی، غلامرضا، گزارش پانزدهمین همایش بانکداری اسلامی، توسعه، 1389.
- زحیلی، وهبه، الفقه الاسلامی و ادلته، دمشق، دارالفکر، 1409.
- سعادت، اسدالله، بررسی تطبیقی بانکداری متعارف با بانکداری اسلامی، پایان­نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، 1392.
- سلطانی، محمد، حقوق بانکی، چاپ اول، انتشارات میزان، 1390.
- شاهرودى، سید محمود هاشمى، فرهنگ فقه، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، 1426.
- شهید ثانى، زین الدین بن على، فوائد القواعد، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1419.
- صانعی، یوسف، ربای تولیدی، انتشارات میثم تمار، 1383.
- صدر، محمدباقر، البنک اللاربوی فی الاسلام، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، الطبعة الثامنة، 1403.
- طبیبیان، محمد، اقتصاد کلان، تهران، مؤسسه عالی پژوهش در برنامه‌ریزی و توسعه، 1379. 
- طوسى، ابوجعفر، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، 10 جلد، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1407.
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1376.
- عوض، على جمال الدین، عملیات بانک­ها از نظر قانونى، بی­تا.
- فاضل آبى، حسن بن ابى طالب، کشف الرموز، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417.
- کاتوزیان، ناصر، عقود معین، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1392.
- گلریز، حسن، فرهنگ توصیفی، چاپ سوم، شهریور، مرکز آموزش بانکداری، 1390.
- مجتهد، احمد، قانون بانکداری نیاز به تجدید دارد، رسالت، 1392.
- محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامى، 1406.
- محمدی گلپایگانی، سیدمحمد، مبانی فقهی نظام مشارکت در بانکداری بدون ربا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1389.
- مسعودی، علیرضا، حقوق بانکی، 1389.
- مصباحی، غلامرضا، بررسی آموزش اقتصاد پول و بانکداری در جمهوری اسلامی، اقتصاد اسلامی، 1390.
- مطهرى، شهید مرتضى، فقه و حقوق (مجموعه آثار)، قم، بی­تا.
- مغنیه، محمد جواد، فقه الإمام الصادق علیه السلام، 6 جلد، قم، مؤسسه انصاریان، 1421.
- موسویان، سیدعباس، بانکداری اسلامی، چاپ چهارم، نشر دارالثقلین، 1389.
- موسویان، سیدعباس، میسمی، حسین، نظارت شرعی بر بانک­ها و مؤسسات مالی اسلامی ارائه الگوی نظارتی برای نظام بانکی کشور بر اساس دیدگاه خبرگان، تهران، پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، 1393.
- موسوى خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، ترجمه علی اسلامی، قم، انتشارات اسلامی، 1360.
- موسوى خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1424.
- موسوى خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، بی­تا.
- میرجلیلی، سید حسین، ارزیابی بانکداری بدون ربا، تهران، وزارت اقتصاد و دارایی، 1390.
- نجفى، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، 1404.
- نظرپور، محمدتقی، یوسفی محمدرضا، ابراهیمی، میمنت، «بررسی شاخص­های ممنوعیت غرر در عملکرد بانکداری بدون ربا در ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، دوره بیست و دو، شماره پنجاه و یکم، 1390.
- والی نژاد، مرتضی، مجموعه قوانین و مقررات بانکی، تهران، بانک مرکزی، 1390.