سرمایه گذاری در بانکهای ایران از منظر فقه و قوانین بانکداری موجود

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران.

2 استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق (مدعو)، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران

3 استاد، گروه فقه و معارف، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.

10.22034/ejs.2023.328274.1148

چکیده

زمینه و هدف: سرمایه­گذاری در بانک­های ایران با هدف کسب سودی تضمین شده و در عین حال مشروع از بانک، معقول و کم ریسک به نظر می‌رسد. هدف از پژوهش حاضر شفاف­سازی قوانین موجود در بانک­های ایران در سپرده­پذیری و جذب سرمایه­های خرد و کلان افراد و نیز در تخصیص و اعطای تسهیلات و تطبیق آن با فقه و قواعد مربوطه در حوزه معاملات و بانکداری است.
مواد و روش‌ها: تحقیق حاضر از نوع نظری و روش تحقیق در آن به صورت توصیفی تحلیلی است و برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه­ای با مراجعه به کتب و مقالات استفاده شده است.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش مقاله، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت­داری رعایت شده است.
یافته‌ها: روش­های تأمین مالی در نظام بانکداری ایران، برگرفته از نظام بانکداری اسلامی و مبتنی بر مشارکت است.
نتیجه‌: بانک­های ایران اگر سیاست­های خود در بخش تجهیز منابع و تخصیص تسهیلات را در اجرا، به صورتی کاملاً شفاف و منطبق با فقه و قوانین بانکداری اسلامی قرار دهند، با جذب سرمایه­های خرد و کلان افراد و مشارکت دادن آن در تولید، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی کشور، ضمن جلب اعتماد و رضایت سرمایه­گذار در بهره­مندی از بازدهی مطلوب و مشروع سرمایه، از تمایل سرمایه­ها به سمت بازارهای غیر رسمی، رانت جوئی در اقتصاد و خروج منابع از کشور تا حد زیادی خواهند کاست.

کلیدواژه‌ها


 قرآن کریم
- آمدی، ابوالفتح، غُرَرُ الحِکَم و دُرَرُ الکَلِم
- ابن براج، عبد العزیز، المهذب، قم، دفتر انتشارات
اسالمى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 
.1406
- اردبیلى، احمد بن محمد، مجمع الفائدۀ و البرهان 
فی شرح إرشاد األذهان. قم، دفتر انتشارات اسالمى 
وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403.
- السان، مصطفی، حقوق بانکی، چاپ اول، مرکز
تحقیق و توسعه علوم انسانی، 1392.
- امیر اصالنی، اسداللّه، عملکرد و مشکالت عملیات
بانکداری بدون ربا، مجموعه مقاالت و
سخنرانیهای سومین سمینار بانکداری اسالمی،
تهران، بانک مرکزی، 1391.
- بهکیش، محمد مهدی، اقتصاد چیست؟، چاپ 
ششم، نشر نی، 1391.
- تبریزى، جوادبن على، استفتاءات جدید، قم، بی-
تا.
- توتونچیان، ایرج، پول و بانکداری اسالمی و
مقایسه آن با نظام سرمایهداری، چاپ سوم،
انتشارات فرهنگی- هنری توانگران، 1394.
- جاللی، حسن، فروش اقساطی در نظام بانکداری 
بدون ربا، چاپ سوم، انتشارات تهران، 1391.
- حرعاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، 30
جلد، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السالم، 1401.
- خاوری، محمودرضا، »اصالح بانکداری«، مجلة
اقتصاد ایران، شماره شصت و یکم، 1392.
- درویشی، ابراهیم، ماهیت حقوقی حسابهای
بانکی موضوع ماده 3 ق.ع.ب.ب.ر، پایاننامه
کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسالمی واحد
مرکزی، 1390.
- رضوانی، غالمرضا، مجموعهی مقاالت و
سخنرانیهای پنجمین سمینار بانکداری اسالمی،
تهران، بانک مرکزی، 1392.
- رضوانی، غالمرضا، گزارش پانزدهمین همایش
بانکداری اسالمی، توسعه، 1389.
- زحیلی، وهبه، الفقه االسالمی و ادلته، دمشق،
دارالفکر، 1409.
- سعادت، اسداهلل، بررسی تطبیقی بانکداری 
متعارف با بانکداری اسالمی، پایاننامه کارشناسی 
ارشد حقوق خصوصی، 1392.
- سلطانی، محمد، حقوق بانکی، چاپ اول، 
انتشارات میزان، 1390.
- شاهرودى، سید محمودهاشمى، فرهنگ فقه، قم، 
مؤسسه دائرۀ المعارف فقه اسالمى بر مذهب اهل
بیت علیهم السالم، 1426.
- شهید ثانى، زین الدین بن على، فوائد القواعد، قم، 
انتشارات دفتر تبلیغات اسالمى حوزه علمیه قم،
.1419
- صانعی، یوسف، ربای تولیدی، انتشارات میثم 
تمار، 1383.
سرمایهگذاری در بانکهای ایران از منظر فقه و قوانین ... آزاداندیش و همکاران / 17
- صدر، محمدباقر، البنک الالربوی فی االسالم،
دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، الطبعة الثامنة،
.1403
- طبیبیان، محمد، اقتصاد کالن، تهران، مؤسسه 
عالی پژوهش در برنامهریزی و توسعه، 1379 .
- طوسى، ابوجعفر، محمد بن حسن، تهذیب
األحکام، 10 جلد، تهران، دار الکتب اإلسالمیة،
.1407
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، تهران،
انتشارات امیرکبیر، 1376.
- عوض، على جمال الدین، عملیات بانکها از نظر
قانونى، بیتا.
- فاضل آبى، حسن بن ابى طالب، کشف الرموز، قم، 
دفتر انتشارات اسالمى وابسته به جامعه مدرسین
حوزه علمیه قم، 1417.
- کاتوزیان، ناصر، عقود معین، تهران، شرکت
سهامی انتشار، 1392.
- گلریز، حسن، فرهنگ توصیفی، چاپ سوم، 
شهریور، مرکز آموزش بانکداری، 1390.
- مجتهد، احمد، قانون بانکداری نیاز به تجدید
دارد، رسالت، 1392.
- محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه، تهران، 
مرکز نشر علوم اسالمى، 1406.
- محمدی گلپایگانی، سیدمحمد، مبانی فقهی نظام
مشارکت در بانکداری بدون ربا، تهران، انتشارات
دانشگاه تهران، 1389.
- مسعودی، علیرضا، حقوق بانکی، 1389.
- مصباحی، غالمرضا، بررسی آموزش اقتصاد پول و
بانکداری در جمهوری اسالمی، اقتصاد اسالمی، 
.1390
- مطهرى، شهید مرتضى، فقه و حقوق )مجموعه
آثار(، قم، بیتا.
- مغنیه، محمد جواد، فقه اإلمام الصادق علیه
السالم، 6 جلد، قم، مؤسسه انصاریان، 1421.
- موسویان، سیدعباس، بانکداری اسالمی، چاپ 
چهارم، نشر دارالثقلین، 1389.
- موسویان، سیدعباس، میسمی، حسین، نظارت
شرعی بر بانکها و مؤسسات مالی اسالمی ارائه
الگوی نظارتی برای نظام بانکی کشور بر اساس
دیدگاه خبرگان، تهران، پژوهشکده پولی و بانکی
بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران، 1393.
- موسوى خمینی، سید روح اهلل، تحریر الوسیله،
ترجمه علی اسالمی، قم، انتشارات اسالمی، 1360.
- موسوى خمینی، سید روح اهلل، توضیح المسائل،
قم، دفتر انتشارات اسالمى وابسته به جامعه
مدرسین حوزه علمیه قم، 1424.
- موسوى خمینی، سید روح اهلل، تحریر الوسیله،
قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، بیتا.
- میرجلیلی، سید حسین، ارزیابی بانکداری بدون
ربا، تهران، وزارت اقتصاد و دارایی، 1390.
18 /فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، دوره چهارم، شماره چهارم، زمستان 1401 1400 
- نجفى، محمد حسن، جواهر الکالم فی شرح
شرائع اإلسالم، دار إحیاء التراث العربی، بیروت،
.1404
- نظرپور، محمدتقی، یوسفی محمدرضا، ابراهیمی، 
میمنت، »بررسی شاخصهای ممنوعیت غرر در
عملکرد بانکداری بدون ربا در ایران«، فصلنامه 
علمی پژوهشی اقتصاد اسالمی، دوره بیست و دو، 
شماره پنجاه و یکم، 1390.
- والی نژاد، مرتضی، مجموعه قوانین و مقررات
بانکی، تهران، بانک مرکزی، 1390.