نقش کار شایسته در رعایت موازین حقوق بشری کارگران با رویکردی به آموزه‌های فقهی

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته حقوق عمومی، گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

2 استادیار، گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

3 استاد تمام، گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: حقوق بشر در محیط کار شامل موارد زیادی از حق اشتغال تا حمایت اجتماعی است. در اعلامیه حقوق بشر و سایر اسناد حقوق بشری بر حق انتخاب شغل، عدم تبعیض و حق برخورداری از شرایط منصفانه و انسانی تأکید شده است. در مقاله حاضر به نقش کار شایسته در رعایت موازین حقوق بشری کارگران با رویکردی به آموزه‌های فقهی پرداخته می‌شود.
مواد و روش‌ها: مقاله توصیفی - تحلیلی بوده و از روش کتابخانه‌ای استفاده‌ شده است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.
یافته‌ها: یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که کار شایسته در رعایت موازین حقوق بشری کارگران تأثیرگذار است. اشتغال، منع کار اجباری، دستمزد عادلانه، حق داشتن تشکل صنفی و حمایت اجتماعی از سازوکارهای تأثیر کار شایسته بر تحقق موازین حقوق بشری کارگران است. در فقه نیز به مؤلفه‌های حقوق بشری کارگران درخصوص حمایت اجتماعی، دستمزد عادلانه و عدم کار اجباری تأکید شده است.
نتیجه‌گیری: تأثیرگذاری کار شایسته لزوماً همیشه مثبت نیست. گاهی بایسته‌ها و استاندارهای مورد تأکید کار شایسته سبب نقض موازین حقوق بشری کارگران می‌شود. این امر که در کشورهای در حال ‌توسعه روی می‌دهد در مواردی به دلیل تعیین حداقل سن کار، سبب اخراج کودکان کار از کارخانه‌ها و سوق دادن آن‌ها به شغل‌های کاذب می‌شود.

کلیدواژه‌ها


- آگاه، وحید، ابدی، سعیدرضا، ابدی، علیرضا، «تحلیل حقوقی و اندازه‌گیری کاستی‌های کار شایسته در ایران»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی (پژوهش حقوق دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی)، شماره سی و نهم، 1392.
- ابدی، سعیدرضا، مزینانیان، سعیده، صفی­زاده، فائزه، «تعامل سازمان بین‌المللی کار و سازمان تجارت جهانی در تضمین استانداردهای بنیادین کار»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره شصت و نهم، 1394.
- ابدی، سعیدرضا، کار شایسته در ایران، چاپ چهارم، تهران، نشر میزان، ۱۳۹۲.
- ابن ادریس حلّى، محمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى؛ جلد دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1410.
- البخاری، ابی عبد الله محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، بیروت - لبنان، دار الفکر، 1421.
- امیری، الهام، «کار شایسته، استراتژی‌های کاهش فقر، گفتگوی اجتماعی و برابری جنسیتی»، مجله کار و جامعه، شماره شصت و دوم، 1384.
- بختیاری، صادق، «کار شایسته در بازار کار ایران»، فصلنامه راهبرد، شماره پنجاه و هفتم، 1389.
- بردبار، غلامرضا، میرجلیلی، مهدی، دهقان، اشکان، «رتبه‌بندی و تحلیل موانع اجرایی حقوق بنیادین کار از دید کارفرمایان با استفاده از روش‌های تحلیل آماری پارامتریک و تکنیک Topsis»، فصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی، شماره دوم، 1393.
- پورقهرمانی، بابک، «نگاهی به کنوانسیون حقوق کودک و مباحث پیرامون آن»، نشریه رواق اندیشه، شماره هشتاد و دوم، 1383.
- جاوید، محمدجواد، «بازخوانی بنیان‌های فلسفی نظریه نسبیت در حقوق شهروندی»، نشریه حقوق اسلامی، شماره چهل و دوم، 1393.
- حبیب­زاده، توکل، اشکبوس، حمزه؛ «تحلیل کار شایسته در پرتو اسناد بالادستی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه بررسی‌های حقوق عمومی، شماره اول، 1392.
- حبیب­زاده، توکل، «جمهوری اسلامی ایران و حق شرط بر معاهدات بین‌المللی حقوق بشر»، نشریه پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، شماره بیست و چهارم، 1383.
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، جلد پانزدهم، قم، نشر موسسه آل البیت، 1409.
- حسینی، سید رضا، «سازوکارهای تأمین اجتماعی در رهیافت اسلامی»، نشریه معرفت اقتصاد اسلامی، شماره دوم، 1393.
- حکیمی، محمدرضا، الحیاة، جلد اول، چاپ اول، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1380.
- حلّى، حسن بن یوسف، تحریر الأحکام الشرعیۀ على مذهب الإمامیۀ؛ ط الحدیثۀ، جلد دوم، قم، مؤسسه امام صادق (ع)، 1378.
- دانش ناری، زهرا، خوشنویسان، محسن، «مؤلفه‌های کار شایسته از دیدگاه سازمان بین‌المللی کار با نگاهی به وضعیت آن در حقوق ایران»، مجله حقوق ملل، شماره هفدهم، 1394.
- دهقان­پور، بابک، اشتغال و کار شایسته، چاپ اول، تهران، موسسه اندیشه کامیاب ایرانیان، ۱۳۹۷.
- رحمانی، زهره، «مفهوم و ارکان کار شایسته»، نشریه پژوهش‌های حقوقی، دوره بیست، شماره چهل و پنجم، 1400.
- رمضانی ‌فرزانه، طاهره،  کار شایسته: سیاست‌های اجتماعی و اشتغال، چاپ اول، تهران، انتشارات آموزشی تألیفی ارشدان، 1398.
- سپهری، محمدرضا، کار شایسته، چاپ دوم، تهران، موسسه کار و تأمین اجتماعی، 1389.
- طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیۀ، جلد دوم، تهران، المکتبۀ المرتضویۀ لإحیاء الآثار الجعفریۀ، 1387.
- عبادی، شیرین، تاریخچه و اسناد حقوق بشر در ایران، چاپ اول، تهران، روشنگران، 1373.
- عراقی، سید عزت‌الله، رنجبریان، امیرحسین، تحول حقوق بین‌المللی کار، چاپ اول، تهران، مؤسسه کار و تأمین اجتماعی، ۱۳۹۱.
- عراقی، سید عزت­الله، «تأثیر معیارهای بین‌المللی تأمین اجتماعی بر حقوق داخلی»، نشریه تأمین اجتماعی، شماره سی­ام، 1386.
- عراقی، سید عزّت­الله، حقوق کار، چاپ چهارم، تهران، انتشارات سمت، 1385.
- عراقی، سید عزت ‌الله، حقوق تأمین اجتماعی / حقوق کار و حقوق بین‌المللی کار (کتاب دیدگاه‌هایی در حقوق تأمین اجتماعی)، چاپ اول، مؤسسه فرهنگی هنری آهنگ آتیه، 1384.
- عراقی، سید عزت‌ الله، حقوق بین‌المللی کار، چاپ سوم، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1367.
- فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی، الوافی، جلد بیستم، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی علیه السلام، 1406.
- کریمی، علی، حقوق و آزادی‌های فردی، چاپ اول، تهران، انتشارات روز، 1347.
- کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، جلد هشتم، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1407.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، جلد چهل و نهم، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، 1415.
- مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی، مرآة العقول، جلد چهل و نهم، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1403.
- مصفا، نسرین، عباس­نیا، اکرم، «مشارکت سیاسی زنان در جمهوری اسلامی ایران در پرتو نظریه توانمندسازی زنان در دوره ۱۳۷۵-۱۳۸۴ مطالعه کمی»، فصلنامه مطالعات زنان، شماره اول، 1392.
- مصفا، نسرین، کنوانسیون حقوق کودک و بهره‌وری از آن در حقوق داخلی ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1383.
- مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، جلد چهاردهم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403.
- نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، کتاب الحجر، جلد بیست و ششم، تهران، انتشارات خرسندی، 1395.
- والتیکوس، نیکولاس، «معیارهای بین‌المللی کار و حقوق بشر در آستانه سال ۲۰۰۰»، فصلنامه مفید، شماره بیست و ششم، 1380.
- هاشمی، سید محمد، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، چاپ دوم، تهران، انتشارات میزان، 1384.
- همتی، مجتبی، «کودک و کار کودک در اسناد بین‌المللی و قوانین داخلی ایران»، مجله کار و جامعه، شماره پنجاه و نهم، 1383.