مسئولیت دولت در ارسال امواج الکترومغناطیسی با رویکرد قواعد فقهی

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار ، عضو هیات علمی، دانشکده حقوق ،واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیار، عضو هیات علمی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

4 استاد تمام، عضو هیات علمی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه تهران، ایران.

10.22034/ejs.2022.335044.1201

چکیده

زمینه و هدف: ارسال امواج مغناطیسی و تأثیر آن بر سلامت مردم از موضوعات مهم مرتبط با حق بر سلامت شهروندان بوده است. در این مقاله تلاش شده مسئولیت دولت در ارسال امواج الکترومغناطیسی با رویکرد قواعد فقهی بررسی شود.
مواد و روش‌ها: مقاله توصیفی - تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه‌ای به بررسی موضوع مورد اشاره پرداخته است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.
یافته‌ها: منع ورود ضرر و زیان به دیگران از منظر فقهی مورد تأکید است. قاعده مشهور لاضرر و لاضرار فی الاسلام و اتلاف از جمله مستندات متقن فقهی منع ضرر به دیگران است. بر این اساس ارسال امواج الکترومغناطیسی از منظر فقهی و حقوقی مسئولیت دارد و دولت در این خصوص ضامن است.
نتیجه‌: علی‌رغم مستندات فقهی و حقوقی در مسئولیت دولت در ارسال امواج الکترومغناطیسی، اثبات ضرر، احراز رابطه سببیت به خصوص در شرایط تعدد و اجتماع اسباب سبب شده است بحث مسئولیت دولت در این خصوص با دشواری مواجه بوده و جبران خسارت از سوی دولت دشوار و شاید غیرممکن به نظر برسد.

کلیدواژه‌ها


- ابن منظور، جمال‌الدین محمدبن الکرم، لسان العرب، بیروت، دار الفکر، 1409.
- اصغرنیا، مرتضی، «چالش‌ها و الزامات دولت‌ها در تنظیم مقررات در حوزه سلامت»، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره سی و هفت، 1395.
- انصاری دزفولی، مرتضی، مکاسب (المحشی)، جلد پنجم، قم، موسسه مطبوعاتی دار الکتاب، 1410.
- بابایی، داریوش، جزوه مسئولیت مدنی، انتشارات بانک مقالات نشر عدالت، بی‌تا.
- بادینی، حسن، شعبانی کند سری، هادی، رادپرور، سجاد، «مـئولیت محض؛ مبانی و مصادیق»، مجله مطالعات حقوق تطبیقی، شماره یک، 1391.
- باریکلو، علیرضا، مسئولیت مدنی، چاپ چهارم، تهران، نشر میزان، ۱۳۹۲.
- بجنوردی، میرزاحسن، القواعد الفقهیة، جلد اول، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1371.
- برکو، ام.، ولوین، اندرو، مدیریت ارتباطات، چاپ دوم، تهران، نشر دفتر پژوهش­های فرهنگی، 1380.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، چاپ هفدهم، تهران، انتشارات گنج دانش، 1394.
- جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام، انتشارات موسسه دار المعارف فقه اسلامی بر مذاهب اهل بیت علیه السلام، بی‌تا.
- حسینی­نژاد، حسینقلی، مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران، نشر مجد، ۱۳۸۹.
- دالوند، فضل الله، تقسیم مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران، انتشارات دادیار، 1386.
- دانسی، مارسل، نشانه­شناسی رسانه‌ها، چاپ اول، تهران، نشر آیینه نما، 1387.
- دشتی، محمد، ترجمه نهج البلاغه، چاپ چهارم، قم، انتشارات پارسیان، 1381.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غرایب القرآن، جلد سوم، بیروت، دارالمعرفه، 1422.
- رشیدیان، آرش، خسروی، اردشیر، خیبری نعمتی، رقیه، خدایاری معز الهی، الهام، الهام عرب، محمد، ردایی، سیما، «سیمای سلامت و جمعیت در ایران، بررسی شاخص‌های چندگانه سلامت و جمعیت»، فصلنامه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 1393.
- زارعت، عباس، شرح قانون مجازات اسلامی، جل داول، چاپ سوم، تهران، انتشارات ققنوس، 1381.
- زمخشری، ابوالقاسم محد بن عمر، الفائق فی غریب الحدیث، جلد چهارم، بیروت، لبنان، دار المکت العلمیه، 1417.
- صفایی، سیدحسین، رحیمی، حبیب الله، الزام‌های خارج از قرارداد، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت، 1390.
- طباطبایی یزدی، محمد کاظم بن عبدالعظیم، عروه الوثقی، جلد دوم، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1410.
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، 1367.
- طلایی، فرهاد، حیدری، الهام، «تعهدات و مسئولیت دولت‌ها در زمینة حمایت و حفاظت از محیط‌ زیست در برابر پسماندها با تأکید بر پسماندهای خطرناک» مجله پژوهش حقوق عمومی، شماره چهل و پنج، 1393.
- طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، نجف، مطبعه النجف، 1376.
- طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، جلد سوم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1365.
- عاملی (شهید ‌ثانی)، السعید زین الدین بن علی، مسالک الافهام، جلد پانزدهم، قم، دارالهدی للطباعه و النشر، 1413.
- عباسی، محمود، رضایی، راحله، دهقانی، غزاله، «مفهوم و جایگاه حق بر سلامت در نظام حقوقی ایران»، فصلنامه‌ی حقوق پزشکی، شماره سی، 1393.
- فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، قاموس المحیط، بیروت، دار الفکر، 1415.
- قاسم­زاده، سید مرتضی، مبانی مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران، نشر دادگستر، 1378.
- کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ چهلم، انتشارات بنیاد حقوقی میزان، ۱۳۹۳.
- کاتوزیان، ناصر، الزام‌های خارج از قرارداد، چاپ دوازدهم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۹۲.
- کاتوزیان، ناصر، وقایع حقوقی، چاپ سوم، تهران، نشر شرکت سهامی انتشار، 1389.
- کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی (ضمان قهری- مسئولیت مدنی)، چاپ چهارم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1370.
- کاظم­نژاد، انوشیروان، فیروزآبادی، سید محمد، غلامی فشارکی، محمد، صمدی، ساره، گیلانی، ندا، «بررسی اثرات میدان‌های الکترومغناطیس بر پیامدهای سلامت»، مجله طب انتظامی، شماره هفت، 1392.
- کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تهران، نشر موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1369.
- گلدوزیان، ایرج، محشای قانون مجازات اسلامی، چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد، 1393.
- گیل، دیوید، بریجت، ادامز، الفبای ارتباطات، چاپ اول، تهران، نشر مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، 1384.
- لطفی، اسدالله، موجبات و مسقطات ضمان در فقه و حقوق مدنی ایران، چاپ دوم، تهران، مجد، 1393.
- لطفی، اسدالله، سلسله مباحث فقهی حقوقی مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران، انتشارات جاودانه/جنگل، بی‌تا.
- لنکرانی، فاضل، القواعد الفقهیة، چاپ اول، انتشارات چاپخانه مهر، ۱۴۱۶.
- محسنیان راد، مهدی، ارتباط­شناسی، چاپ هفتم، تهران، انتشارات سروش، 1385.
- محقق دادماد، سید مصطفی، قواعد فقه بخش مدنی، چاپ چهلم، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1392.
- محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه، جلد اول، چاپ دوازدهم، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1706.
- محمدی، قاسم، شعبانی کندسری، هادی، جمالی، مرتضی، «جریان قاعده استیمان در حوزه مسئولیت دولت اسلامی»، مجله راهبرد، شماره هفتاد و شش، 1394.
- محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمة، جلد سوم، قم، دار الحدیث، 1416.
- مددی، صادق، مسئولیت مدنی تولیدکنندگان و فروشندگان کالا، چاپ اول، تهران، میزان، ۱۳۸۸.
- مرزبان، سیما، «ده مشکل و ده راهکار برای نظام سلامت ایران»، پایگاه اطلاع‌رسانی پزشکان بدون مرز، 1388.
- مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیه، قم، دار العلم، 1382.
- موسوی خمینی، سید روح الله، الرسائل، تهران، نشر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، 1385.
- موسوی خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، جلد دوم، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1424.
- موسوی خمینی، سید روح الله، المکاسب المحرمه (للامام خمینی)، جلد دوم، قم، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس، 1416.
موسوی خوئی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهه، جلد دوم، نجف، المطبعة الحیدریه، 1378.
- میرمعزی، سید حسین، نظام اقتصادی اسلامی (اهداف و انگیزه‌ها)، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۷۸.
- نجفی، شیخ محمدحسن، جواهر الکلام، چاپ هفتم، جلد چهل و دوم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1418.
- نجفی جواهری، شیخ محمدحسن، جواهر الکلام، جلد سی و دوم، دارالحیاء التراث العربی، ۱۳۶۷.
- نجفی جواهری، شیخ محمدحسن، جواهر الکلام، جلد چهل و سوم، دارالحیاء التراث العربی، 1357.
- نکویی، زهرا، اسلامی، زهره، گواهی، زهرا، «کاربرد قواعد فقهی دراستفاده از امواج الکترومغناطیس به منظور حفظ شرایط زیست­محیطی جامعه»، مجله حقوق محیط زیست، شماره دو، 1395.
- نوری طبرسی، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، جلد چهاردهم، چاپ اول، بیروت، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1369.
- یزدانیان، علیرضا، نیازی، عباس، «مطالعه تطبیقی مسئولیت تضامنی در فقه و حقوق فرانسه»، دوره چهارم، شماره هشت، 1393.
- یوسفی، احمدعلی، «اهداف اقتصادی حکومت اسلامی»، مجله حکومت اسلامی، شماره چهار، 1387.