تصرفات مالی مدیران شرکت‌های سهامی خاص از منظر فقه و حقوق ایران

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده علوم انسانی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

2 استادیارگروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده علوم انسانی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

10.22034/ejs.2022.343845.1238

چکیده

زمینه و هدف: بحث تصرف مالی شرکت‌های سهامی خاص از موضوعات مهمی است که در این مقاله تلاش شده به بررسی آن پرداخته شود.
مواد و روش‌ها: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانه‌ای استفاده‌ شده است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.
یافته‌ها: صلاحیت و اختیارات مدیران شرکت‌های سهامی خاص که یکی از ارکان شرکت‌های سهامی محسوب می‌شوند براساس قانون و اساسنامه شرکت مشخص می‌شود. اختیارات مدیران محدود به عواملی همچون موضوع و اساسنامه شرکت، اختیارات مجامع عمومی و قوانین و مقررات تجاری است. یَد مدیران شرکت‌های سهامی خاص، یَد امانی است و مدیران موظف هستند از این موقعیت فقط در جهت منافع سهام‌داران استفاده کنند به‌نحوی ‌که منافع شرکت به بهترین وجه ممکن تأمین گردد. لذا در قانون تجارت برای هرگونه سوءاستفاده و تقلب، محدودیت‌هایی در معاملات مدیران با شرکت وضع ‌شده است. محدودیت مدیران در موضوعات مشمول در صلاحیت خاص مجامع عمومی، عدم اعتبار اعمال حقوقی مدیران خارج از موضوع شرکت، منع اخذ تسهیلات از شرکت و ممنوعیت معاملات رقابت‌آمیز آنها با شرکت در راستای منع تصرفات مالی شرکت از سوی مدیران پیش‌بینی شده است.
نتیجه‌: تصرف غیرقانونی اموال شرکت از سوی مدیران شرکت‌های سهامی خاص، تخطی از حدود اختیارات و تکالیف تعیین شده بوده و حسب مورد دارای مسئولیت مدنی و کیفری مانند خیانت در امانت است.

کلیدواژه‌ها


- ابوعطا، محمد، پوررشید، سیده زهرا، «دعوای مسئولیت مدنی سهامداران علیه مدیران شرکت سهامی در حقوق ایران و فرانسه»، مجله مطالعات حقوق خصوصی، شماره اول، 1396.
- اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت شرکت­های تجاری، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت، 1385.
- اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته، چاپ هشتم، تهران، انتشارات سمت، 1384.
- اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت شرکت­های تجاری، جلد اول، چاپ هفتم، تهران، سمت، 1383.
- انصاری دزفولی، مرتضی، مکاسب (المحشی)، جلد پنجم، قم، موسسه مطبوعاتی دار الکتاب، 1410.
- ایران­پور، فرهاد، «قانون حاکم بر حدود اختیارات مدیران شرکت­های سهامی»، نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره چهل و نهم، 1379.
- پاسبان، محمدرضا، «اهلیت شرکت‌های تجاری و حدود اختیارات مدیران شرکت‌های تجاری»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره پنجاه و یکم، 1389.
- پاسبان، محمدرضا، حقوق شرکت‌های تجاری، چاپ چهارم، تهران، انتشارات سمت، 1389.
- تفرشی، محمد عیسی، سکوتی نسیمی، رضا، «بیع سهام شرکت‌های سهامی»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره چهل و یکم، 1383.
- خزاعی، حسین، حقوق تجارت (شرکت­های تجارتی)، جلد دوم، چاپ سوم، تهران، نشر قانون، 1385.
- دمیرچیلی، محمد، حاتمی، علی، قرائی، محسن، قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی، چاپ اول، تهران، انتشارات خلیج‌فارس، 1380.
- رسائی­نیا، ناصر، مجموعه قوانین اساسی- مدنی، چاپ اول، تهران، نشر سمن، 1375.
- زمخشری، ابوالقاسم محمد بن عمر، الفائق فی غریب الحدیث، جلد چهارم، بیروت-لبنان، دار المکتب العلمیه، 1417.
- ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، جلد دوم، چاپ چهارم، انتشارات دادگستر، 1390.
- سجادی، سید علی، «تحلیل شرکت از دیدگاه اقتصادی»، نشریه اندیشه حقوق خصوصی، شماره سیزدهم، 1387.
- شهری، غلامرضا، ستوده جهرمی، سروش، نظریه‌های مشورتی اداره حقوقی دادگستری جمهوری اسلامی ایران در مسائل کیفری از سال 1358 تا 1371، جلد اول، چاپ دوم، انتشارات روزنامه رسمی، 1377.
- صفی­نیا، نورالدین، درآمدی بر قانون شرکت‌های تجاری در ایران، چاپ اول، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1381.
- طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الأمامیة، جلد دوم، مکتبه المرتضویه، 1378.
- طوسی، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، قم، انتشارات قدس محمدی، 1416.
- عاملی، محمد بن جمال الدین مکی (شهید اول)، اللعمه الدمشقیه، تهران، انتشارات دار العلم، ۱۳۷۷.
- عاملی، زین الدین بن نورالدین الجبعی (شهید ثانی)، مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام، جلد اول، قم، دارالهدی، 1413.
- عرفانی، محمود، حقوق تجارت (شرکت‌های تجاری)، جلد دوم، چاپ سوم، تهران، انتشارات جنگل جاودانه، ۱۳۸۸.
- عمید، حسن، فرهنگ عمید، جلد دوم، چاپ پنجم، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1363.
- عیسائی تفرشی، محمد، مباحثی تحلیلی از حقوق شرکت­های تجاری، جلد اول، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، 1387.
- قنبریان، مهدی، «بررسی مسئولیت مدنی بازرسان شرکت‌های سهامی عام و خاص»، مجله مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، دوره سه، شماره  اول و چهارم، 1396.
- کاتبی، حسینقلی، حقوق تجارت، چاپ پنجم، تهران، انتشارات گنج دانش، 1383.
- کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی (مشارکت‌ها صلح و عطایا)، چاپ اول، تهران، نشر اقبال، 1363.
- کاویانی، کورش، حقوق شرکت‌های تجاری (حقوق تجارت)، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، نشر میزان، 1389.
- محقق حلی، ابوالقاسم نجم الدین، المختصر النافع،  قم، موسسه بعثه قم، 1416.
- محقق حلی، ابوالقاسم نجم الدین، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد دوم، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، 1408.
- ملک‌زاده، فهیمه، فرهنگ حقوق تجارت، چاپ دوم، تهران، نشر دادگستر، 1391.
- موسوی خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله، جلد اول، قم، دارالکتب العلمیه اسماعیلیان نجفی، 1390.
- موسوی خمینی، سید روح الله، المکاسب المحرمه (للامام خمینی)، جلد دوم، قم، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی قدس، 1416.