سازوکارهای حمایت کیفری از حقوق مالکیت فکری در حقوق ایران و مصر

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری فقه شافعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

10.22034/ejs.2022.346301.1249

چکیده

زمینه و هدف: حمایت از حقوق مالکیت فکری از عوامل مهم رشد و توسعه علم و فناوری در جامعه است. در این مقاله تلاش شده به بررسی سازوکارهای حمایت کیفری از حقوق مالکیت فکری در حقوق ایران و مصر پرداخته شود.
مواد و روش‌ها: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانه‌ای استفاده ‌شده است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.
یافته‌ها: یافته‌ها بر این امر دلالت دارد هم در حقوق ایران و هم در حقوق مصر مالکیت فکری مورد حمایت کیفری قرار گرفته است. البته در حقوق ایران درخصوص برخی مصادیق مالکیت صنعتی مانند اسرار تجاری نارسایی‌هایی در زمینه تقنین وجود دارد. به‌منظور حمایت از مالکیت فکری در حقوق ایران، مجازات‌هایی چون جبران خسارت، جزای نقدی، شلاق و حبس برای نقض حقوق مالکیت فکری تعیین ‌شده است. در حقوق مصر نیز نقض حقوق مالکیت ادبی و هنری و مالکیت صنعتی با مجازات‌هایی چون جریمه و حبس همراه است با این تفاوت که مجازات حبس کمتر از جزای نقدی پیش‌بینی‌شده و عمدتاً مجازات‌ها به‌صورت جریمه است.
نتیجه‌: مجازات حبس برای نقض حقوق مالکیت فکری نه‌تنها باعث جبران خسارت وارده بر پدیدآورنده و صاحب اثر نمی‌شود که در مغایرت با حبس­زدایی است. بنابراین افزایش و جایگزین شدن جزای نقدی در مجازات‌های کیفری و توسل به سازوکارهای مدنی از موضوعات مهمی است که در حمایت از حقوق مالکیت فکری نیازمند توجه قانون‌گذار است.ب

کلیدواژه‌ها


- آیتی، حمید، حقوق آفرینش‌های فکری، چاپ اول، تهران، انتشارات حقوقدان، 1375.
- احمدیان، علی، «نقش حمایت از مالکیت فکری در توسعه اقتصادی با رویکرد قانون ایران»، مجله قانون یار، شماره شانزدهم، 1399.
- اسدی، بهنام، تألیف کتاب حقوق معنوی مؤلف، چاپ اول، تهران، انتشارات فرزانگان دانشگاه، 1397.
- اصلانی، حمیدرضا، «درآمدی به رحمایت از حق اختراع در حقوق ایران و چالش‌های حقوقی الحاق به موافقت‌نامه تریپس»، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره سیزدهم، 1389.
- افتخارزاده، محمودرضا، حقوق مؤلفان- مترجمان- هنرمندان و ناشران در فقه معاصر اسلامی، چاپ اول، تهران، نشر هزاران، 1376.
- اکبری­دهنو، میثم، اکبری، آسیه، «حقوق مالکیت صنعتی (تفسیری بر راهکارهای کیفری قوانین ایران)»، فصلنامه علمی –پژوهشی سیاست علم و فناوری، شماره سوم، 1392.
- الستی، ساناز، حقوق کیفری مالکیت ادبی و هنری در ایران و بررسی تطبیقی آن با آمریکا و قراردادهای بین‌المللی، چاپ دوم، تهران، نشر میزان، 1383.
- الکعبی، محمد، عبید فالحمایة الجنائیة للتجارة الإلکترونیة، القاهرة، دار النهضة العربیة للنشر و التوزیع، 2010.
- امامی، اسدالله، حقوق مالکیت معنوی، جلد اول، چاپ اول، تهران، نشر میزان، 1386.
- امانی، تقی، قوانین و مقررات حقوق مالکیت فکری، چاپ دوم، تهران، انتشارات بهرامی، 1387.
- برکات، محمد مراد، «القرصنة الدولیة و حقوق الملیکه الفکریة»، مجلة المحیط الثقافی، مصر، العدد خمسه و عشرون، السنة السابعة، ۲۰۰۵.
- بهشتی­زاده، یاسر، ارجمندی، یادگار، پوررحیمی، فرهاد، بررسی شاخه مالکیت صنعتی در مالکیت فکری (قوانین و ضمانت اجرای کیفری)، چاپ اول، تهران، انتشارات یاران مهر، 1396.
- پورسید، بهزاد، «قانون تجارت الکترونیک و نوآوری‌های آن»، فصلنامه حقوقی دادگستری، شماره پنجاه و نهم، 1386.
- جاویدنیا، جواد، «نقد و بررسی جرائم مندرج در قانون تجارت الکترونیک»، فصلنامه حقوقی دادگستری، شماره پنجاه و نهم، 1386.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، چاپ ششم، تهران، انتشارات گنج دانش، ۱۳۷۸.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، حقوق اموال، چاپ دوم، تهران، انتشارات گنج دانش، 1370.
- حافظ أحمد، أحمد یوسف، النشر الإلکترونی و مشروعات المکتبات الرقمیة العالمیة و الدور العربی فی رقمنة و حفظ التراث الثقافی، مصر، دار نهضة مصر للطباعة و النشر، 2013.
- حسینی، سید حسن، مطالعه بر حقوق مالکیت معنوی، چاپ اول، تهران، بنیاد حقوقی میزان، 1397.
- حلمی عطوة، حازم، حمایة حقوق الملکیة الفکریة و تأثیرها على التنمیة الاقتصادیة فی البلدان النامیة، مصر، المکتبة العصریة المنصورة، 2005.
- خالد جمال أحمد، حسن، النظام القانونی لحمایة حق المؤلف دراسة تحلیلیة فی ظل قانون حق المؤلف و الحقوق المجاورة البحرینی و قانون حمایة حقوق الملکیة الفکریة المصری، هیئة التشریع و الإفتاء القانونی، البحرین، 2019.
- خدمتگزار، محسن، فلسفه‌ی مالکیت فکری، چاپ اول، تهران، نشر میزان، 1390.
- زرکلام، ستار، حقوق مالکیت ادبی و هنری، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت، 1387.
- سعید سعدی، فرهاد، «الحق فی الصحة و حمایة حقوق الملکیة الفکریة»، مجلة جامعة تکریت للعلوم القانونیة و السیاسیة، المجلد خمسه، 2013.
- شیخی، مریم، «راهکار کیفری مقابله با نقض حقوق مالکیت صنعتی (مطالعه تطبیقی)»، فصلنامه فقه و حقوق، شماره سیزدهم، 1386.
- صادقی، حسین، «حمایت کیفری از علائم تجاری»، نشریه دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره چهل و هشتم، 1388.
- صدارت، علی، نراقی، مهدی، تحول حقوق مالکیت و مالکیت معنوی، چاپ اول، تهران، انتشارات مرکز تحقیقات، 1383.
- عباسی­نژاد، حسین، گودرزی فراهانی، یزدان، قیاسی، محمدحسین، «تأثیر حمایت از حقوق مالکیت فکری و حق اختراع بر رشد اقتصادی ایران»، مجله پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، شماره اول، 1393.
- عبدالکریم، عبد الله، الحمایة القانونیة لحقوق الملکیة الفکریة على شبکة الانترنت، الإسکندریة، دار الجامعة الجدیدة، 2008.
- عجیل، طارق کاظم، «حمایة حق الملکیه الفکریة فی نطام التعلیم الکًترونی»، مجلة الکلیة اسلامیة الجامعة، العدد احدی عشر، العراق، ۲۰۱۳.
- قناد، فاطمه، «حمایت از مالکیت فکری در بستر مبادلات الکترونیکی»، مجله حقوق اسلامی، شماره بیست و هفتم، 1389.
- کاتوزیان، امیر ناصر، اموال و مالکیت، چاپ شانزدهم، تهران، انتشارات میزان، 1386.
- کوک، کرتیس، حقوق الملکیة الفکریة، دار بدار فاروق، مصر، دار الفاروق للنشر و التوزیع، 2006.
- مشیریان، محمد، حق مؤلف و حقوق تطبیقی، چاپ اول، تهران، نشر دانشگاه تهران، 1339.
- موسوی خمینی، سید روح‌الله، تحریر الوسیله، جلد دوم، چاپ پنجم، قم، مؤسسه انتشارات دارالعلم، 1379.
- میرحسینی، سید حسن، حقوق اختراعات، چاپ اول، تهران، نشر میزان، 1387.
- نظام‌الملکی، جعفر، حمایت کیفری از حقوق مالکیت فکری در محیط اینترنتی، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان، 1396.
- هداوند، مهدی، «حقوق مالکیت صنعتی و قراردادهای بین‌المللی لیسانس»، ماهنامه تدبیر، شماره یک‌صد و پنجاه و هشتم، 1384.