حقوق اقتصادی کودکان متولد شده از باروری مصنوعی از منظر فقه و حقوق اسلامی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد ورامین، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران.

2 استادیار، گروه فقه و حقوق، واحد ورامین، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران

3 استادیار، گروه فقه و حقوق، واحد ورامین، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران.

10.22034/ejs.2023.393196.1429

چکیده

زمینه و هدف: باروری مصنوعی از جمله موضوعات چالش برانگیز حقوقی، پزشکی و اخلاقی در دوره معاصر بوده است. با در نظر داشتن مخالفان این شیوه از باروری، موافقان این شیوه از نظر فقهی و حقوقی نیز قائل به حقوق اقتصادی برای کودکان متولد شده از این روش هستند که در این پژوهش به آن پرداخته خواهد شد.
مواد و روش­ ها: روش مقاله حاضر تحلیلی و توصیفی و ابزار انجام تحقیق نیز کتابخانه­ ای است. 
ملاحظات اخلاقی: در نگارش مقاله حاضر، اصول اخلاقی ارجاع­ دهی و استناد به منابع مورد توجه نویسندگان است. 
یافته­ ها: حقوق کودکان متولد شده از باروری مصنوعی در فقه و حقوق اسلامی برای کسانی که از شیوه­ های علمی و مشخص بودن سرپرست و صاحب نطفه و یا با رعایت حقوق صاحب رحم در بحث رحم جایگزین است، محفوظ است. مهم ­ترین حقوق، بهره­ مندی از ارث، تأمین نیازهای اقتصادی و برابری با سایر شهروندان است.
نتیجه: کودکان متولد شده از باروری مصنوعی در حالتی که صاحب اسپرم مشخص باشد، از وی ارث می­برند. اما اگر اسپرم از سوی فرد بیگانه باشد، رابطه ارثی و تأمین نیازهای اقتصادی وی از صاحب اسپرم قطع و کودک از مادر ارث می برد و تأمین نیازهای اقتصادی وی بر عهده مادر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • قرآن کریم.

    • امامی، سید حسن (1399)، حقوق مدنی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    • انصاری، مسعود، طاهری، محمدی (1384)، مجموعه دانشنامه حقوق، تهران: انتشارات محراب فکر.
    • تهرانی، محمدحسین، 1385،کنترل جمعیت ضربه­ای سهمگین بر پیکر مسلمین، مشهد: انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر دوره علوم و معارف اسلامی مشهد مقدس.
    • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1363)، حقوق ارث، تهران: نشر گنج دانش.
    • حاجی عزیزی، بیژن، قفقازی الاصل، شهرزاد (1393)، بررسی وضعیت ارث جنین ناشی از تلقیح مصنوعی پس از فوت صاحب اسپرم (پدر) از منظر فقهی و حقوقی، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، سال دوم، شماره هشتم، صص 139-121.
    • حمدالهی، عاصف، روشن، محمد (1388)، بررسی تطبیقی فقهی و حقوقی قرارداد استفاده از رحم جایگزین، تهران، انتشارات امجد.
    • خویی، سید ابوالقاسم (1410)، منهاج الصالحین، قم: نشر مدینه العلم.
    • شهیدی، مهدی (1380)، وضعیت حقوقی کودک آزمایشگاهی، روشهای نوین تولید مثل انسانی، تهران: سمت.
    • صانعی، یوسف (1377)، مجمع الاستفتائات، قم: میثم تمار.
    • صفایی، سید حسین (1394)، مختصر حقوق خانواده، چاپ چهل و دوم، تهران: نشر میزان.
    • صفایی، سید حسین و امامی، اسدالله (1393)، حقوق خانواده، جلد دوم، قرابت و نسب و آثار آن، انتشارات دانشگاه تهران.  
    • صمدی اهری، محمدهاشم (1391)، حقوق و تکالیف فرزندان ناشی از جنین اهدایی، مجله تحقیقات حقوقی بین المللی، دوره 5، شماره 18، صص 138-113.
    • عباسی، بیژن (1395)، حقوق بشر وآزادی‌های بنیادین(سه نسل حقوق بشر در اسلام، ایران و اسناد بین‌المللی و منطقه‏ای)، تهران، انتشارات دادگستر.
    • قمی، علی بن ابراهیم (1367)، تفسیر قمی، دارالکتاب قم.
    • کاتوزیان، ناصر (1376)، ارث، تهران: نشر دادگستری.
    • لطفی، اسدلله، سعادت، صالح (1390)، احکام حقوقی طفل حاصل از رحم جایگزین، فصلنامه حقوق خصوصی، شماره نوزدهم، صص 185-169.
    • منتظری، حسینعلی (1385)، احکام پزشکی، تهران: انتشارات سایه.
    • موسوی خمینی، روح الله (1378)، تحریرالوسیله، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، تهران: دارالعلم.
    • نجفی،محمدحسن (1386)، جواهرالکلام، تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
    • یزدی، محمد (1380)، مسائل فقهی جدید، قم: نشر صایح.