استادیار گروه حقوق، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
10.22034/ejs.2023.399747.1459
چکیده
زمینه و هدف: در عقود معاوضی، طرفین متعهد به انجام تعهداتی مشخص میشوند. یکی از ضمانت اجرای تعهدات طرفین، حق حبس است. هدف مقاله حاضر بررسی شرایط حق حبس در معاملات در فقه و حقوق ایران است. مواد و روشها: روش تحقیق مقاله حاضر، توصیفی تحلیلی است. مواد و دادهها نیز کیفی است و از فیش برداری در گردآوری مطالب و دادهها استفاده شده است. ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است. یافتهها: تحقق حق حبس در فقه و حقوق ایران منوط به شرایطی از قبیل وجود عقد صحیح، معوض بودن قرارداد، عدم ایفای تعهدات، همزمان بودن یا شدن تسلیم دو عوض و ایجاد حق حبس نسبت به دو عوض، الزامآور بودن تعهدات طرفین، عدم تعیین اجل و عدم تأدیه ثمن و تسلیم اختیاری مبیع است. نتیجه: مسئولیت طرف مقابل دارنده حق حبس نسبت به هزینه نگهداری مورد حق حبس، امانی بودن ید در زمان اعمال حق حبس، دخالت دادگاه برای اجرای تعهدات قراردادی و اعطای مهلت و اقساط ثمن از آثار تحقق حق حبس است. حق حبس به دلیل تسریع در احقاق حق پیش بینی گردیده است. این حق راهی است که چنانچه مطابق قانون مورد استفاده قرار گیرد میتواند و ممکن است باعث کاهش دعاوی دادگستری گردد با این توضیح که یکی از طرفین با استفاده از حق حبس، میتواند احقاق حق نمایند و از مراجعه به دادگستری خودداری نماید. بر همین اساس میتواند به عنوان یکی از روشهای ضمانت اجرا در عقود معاوضی مورد استفاده قرار گیرد.
امامی، سید حسن، حقوق مدنی، چاپ بیستم، تهران، کتابفروشی اسلامیه،1394.
ایرانمنشپاریزی، حمزه، «بررسی تطبیقی تسلیم کالا در حقوق ایران و کنوانسیون بیع بینالملل1980 وین»، فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، شماره چهل و سوم،1394.
بهرامی احمدی، حمید، کلیات عقود و قراردادها، چاپ اول، تهران، نشر اطلاعات،1385.
جهانگیری، محسن؛ یزدانی، غلامرضا، «تاریخچه و قلمرو حق حبس در فقه امامیه با نگاهی تطبیقی به فقه اهل سنت و حقوق غربی»، نشریه آموزههای فقه مدنی، شماره اول،1394.
خواجه پیری، عباس، حقوق مدنی(عقود معین)، جلد چهارم، چاپ اول، تهران، انتشارات گنج دانش،1394.
دلاوری، امیر، «بررسی حق حبس در قراردادهای مستمر»، مجله وکیل مدافع، شماره دوازدهم و سیزدهم، 1393.
دهخدا، علیاکبر، لغتنامه، جلد اول، چاپ اول، تهران، نشر دانشگاه تهران،1394.
رضایی، شایان، «جایگاه حق حبس زوجه در نظام حقوقی ایران»، مجله قانون یار، شماره هفتم، 1397.
شهیدی، مهدی، آثار قراردادها و تعهدات، چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد،1384.
شهیدی، مهدی، مجموعه مقالات حقوقی، چاپ سوم، تهران، انتشارات مجد،1385.
صفا، محمدعلی، «حق حبس»، فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ تمدن، شماره بیستم،1388.
طاهری، حبیبالله، حقوق مدنی، جلد اول و سوم، چاپ اول، تهران، انتشارات اسلامی،1394.
عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، چاپ سوم، تهران، چاپخانه سپه،1363.
قریب، محمد، فرهنگ لغات قرآنی، جلد اول، چاپ دوم، تهران، انتشارات بنیاد،1369.
قنواتی، جلیل و دیگران، حقوق قراردادها در فقه امامیه، چاپ دوم، تهران، انتشارات سمت،1379.
کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، جلد چهارم، چاپ ششم، تهران، انتشارات به نشر، 1368.
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی(قواعد عمومی قراردادها)، جلد، سوم، چاپ دوم، تهران، شرکت انتشار تهران،1376.
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی(معاملات معوض عقود تملیکی)، چاپ هفتم، تهران، شرکت سهامی انتشار،1378.
کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی(اعمال، حقوقی قرارداد ایقاع) چاپ دوازدهم، تهران، شرکت سهامی انتشار،1386.
کاتوزیان، ناصر، عقود معین، چاپ هشتم، تهران، شرکت سهامی انتشار،1394.
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی(عقود معین)، چاپ چهارم، تهران، شرکت سهامی انتشار،1391.
کیایی، عبدالله، التزامات بایع و مشتری قبل و بعد از تسلیم مورد معامله، چاپ اول، تهران، انتشارات ققنوس، 1394.
اندرز, داود. (1402). حق حبس در معاملات از منظر فقه و حقوق ایران. فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی, 5(3), 131-146. doi: 10.22034/ejs.2023.399747.1459
MLA
داود اندرز. "حق حبس در معاملات از منظر فقه و حقوق ایران". فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی, 5, 3, 1402, 131-146. doi: 10.22034/ejs.2023.399747.1459
HARVARD
اندرز, داود. (1402). 'حق حبس در معاملات از منظر فقه و حقوق ایران', فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی, 5(3), pp. 131-146. doi: 10.22034/ejs.2023.399747.1459
VANCOUVER
اندرز, داود. حق حبس در معاملات از منظر فقه و حقوق ایران. فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی, 1402; 5(3): 131-146. doi: 10.22034/ejs.2023.399747.1459