مبانی فقهی تصرف ولی فقیه در امور اقتصادی از منظر فقه امامیه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حقوق عمومی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز ، ایران

2 استادیار گروه حقوق عمومی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز ، ایران

10.22034/ejs.2023.398485.1451

چکیده

زمینه و هدف: مدیریت امور اقتصادی بخش جدایی ناپذیر هر نظام سیاسی است که بنابر شرایط قانونی، فرهنگی و مدیریتی در هر جامعه به نهاد و یا افراد خاصی واگذار شده است. این رویه در جامعه اسلامی به ولی فقیه به عنوان بالاترین مرجع واگذار شده که در این پژوهش به مبانی فقهی تصرف ولی فقیه در امور اقتصادی پرداخته خواهد شد.
مواد و روش ­ها: روش مقاله حاضر تحلیلی و توصیفی و با استفاده از ابزار کتابخانه ­ای است. 
ملاحظات اخلاقی: در نگارش مقاله حاضر، اصل ارجاع دهی دقیق و امانتداری لحاظ شده است.
یافته­ ها: مبانی فقهی متعددی از جمله مدیریت امور حسبیه، مدیریت انفال، خمس و زکات و سامان بخشیدن به امور اقتصادی در جامعه اسلامی وجود دارد که به دلیل جلوگیری از هرج و مرج و قرار گرفتن در یک نهاد معین به ولی فقیه به عنوان تداوم حکومت در عصر غیبت معصوم (ع) واگذار شده است.
نتیجه: مبانی فقهی تصرف ولی فقیه در امور اقتصادی ناشی از نیاز جامعه اسلامی به واگذار کردن امور به یک مرجع آگاه به احکام دین و سامان دادن به امور اقتصادی بوده که در جوامع مختلف به اَشکال مختلف وجود دارد. اما در جامعه اسلامی از دیرباز در زمره اختیارات فقیه دانسته شد.  

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • قرآن کریم.
  • ابن ادریس محمد، السرائر، ج 5، قم، مؤسسه نشر اسلامی. 1410.
  • ابن براج، عبدالعزیز، المهذب، ج 5،، قم: مؤسسه نشر اسلامی. 1406ق.
  • حسینی نراقی، میر عبدالفتاح، العناوین، موسسه نشر اسلامی، قم ، 1417ق.
  • حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه، قم: انتشارات آل البیت، جلد 17، 1409.
  • حکیم، محسن، مستمسک العروه الوثقی، ج 9، دارالتفسیر، قم، 1374.
  • خمینی، روح الله، صحیفه نور (ج 19)، تهران، انتشارات طبع و نشر، 1379.
  • خمینی، روح الله، کتاب البیع، ج 2، موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی، تهران، 1388.
  • خوانساری نجفی، موسی، منیه الطالب، ج 2، نشر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، بی تا.
  • رزاقی، علی­اکبر، حاکمیت و ولایت فقیه در اندیشه سیاسی شیعه، فصلنامه پژوهش در تاریخ، دوره4، شماره4، 1392.
  • سید رضی، محمد، نهج البلاغه، تهران، بنیاد نهج البلاغه، 1387.

 

 

 

  • صدوق، محمد، الهدایه بالخیر، ج 5، موسسه الامام الهادی، قم، 1418ق.
  • طوسی، محمد، المبسوط، ج 5، مکتب المرتضویه، تهران، 1363.
  • صالحی مازندرانی، اسماعیل، مبانی ولایت فقیه، تدوین سیدکمال الدین عمادی، تهران: نشر پاشا، 1382.
  • صدر، سید محمد باقر، اقتصادنا، دارالتعارف، بیروت، 1982.
  • صرامی، سیف­الله، حسبه یک نهاد حکومتی، تهران: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی. 1377.
  • عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، امیرکبیر، تهران، 1366.
  • مصباح یزدی، محمد تقی، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، قم: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1391.
  • مطهری، مرتضی، نظری به نظام اقتصادی اسلام، قم: انتشارات صدرا. 1374.
  • مکارم شیرازی، ناصر، نقش عناوین ثانویه در اقتصاد اسلامی، مجموعه مقالات فارسی اولین مجمع بررسی­های اقتصاد اسلامی، 1391.
  • منتظری، حسینعلی، مبانی فقهی حکومت اسلامی، قم، نشر تفکر، 1379.
  • نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام (ج 1و40)، قم، انتشارات نشر اسلامی، 1367.
فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی
دوره 5، شماره 3 - شماره پیاپی 18
فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی
مهر 1402
صفحه 161-178

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار