تعامل اصحاب دعوا و دادرس در نظام دادرسی مدنی ایران، فرانسه، انگلستان و آیین دادرسی مدنی فرامل

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوقی خصوصی، گروه حقوق خصوصی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

2 استادیار، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

3 استاد گروه حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22034/ejs.2023.369178.1324

چکیده

زمینه و هدف: مناسبات میان اصحاب دعوا و دادرس یکی از موضوعات مبنایی در هر نظام حقوقی محسوب می‌شود؛ هدف از پژوهش حاضر بررسی نحوه تعامل اصحاب دعوا و دادرس در نظام حقوقی ایران، فرانسه، انگلستان و آیین دادرسی مدنی فراملی می‌باشد.                                                                                                    
مواد و روش ­ها: این تحقیق از نوع نظری بوده ‌روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی می‌باشد و روش جمع‏ آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‏ای است و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.
 یافته ­ها: طرفین یک دعوا و دادرس در یک چرخه موازی در جهت پیشبرد دادرسی حرکت می‌کنند. اگر بر خلاف قواعد سنتی که نقشی مستقل برای طرفین و دادرس قائل است، در جهت تغییر رویکرد به جریان دادرسی حرکت نمود و میان دادرس و اصحاب دعوا قائل به نوعی همکاری و تعامل دوسویه شد، بهتر می‌توان به اهداف دادرسی مدنی و در رأس آن عدالت دست یافت.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت­داری رعایت شده است.
نتیجه­ گیری­: تعامل اصحاب دعوا و دادرس در آیین دادرسی مدنی فراملی و قوانین برخی کشورهای مترقی مانند فرانسه و انگلستان صراحتاً مورد اشاره قرار گرفته است؛ در حقوق ایران می‌توان به صورت ضمنی مواردی را با نظریه همکاری دادرس و اصحاب دعوا قابل تطبیق دانست؛ در نتیجه می‌توان در راستای شناسایی تعامل میان اصحاب دعوا و دادرس اصلاحاتی در قانون آیین دادرسی مدنی ایران اعمال نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- ابهری، حمید، طالقان غفاری، مهدی، موسوی خطیر، سیده طاهره، «بررسی تطبیقی سازش در مقررات آیین دادرسی مدنی فراملی و حقوق ایران»، نشریه حقوق تطبیقی، دوره شش، شماره یکم، 1401.
- انوری، حسن، فرهنگ روز سخن، چاپ اول، انتشارات سخن، 1383.
- بهشتی، محمد جواد، مردانی، نادر، آیین دادرسی مدنی، چاپ سوم، جلد اول، نشر میزان، 1386.
- پوراستاد، مجید، ترجمه اصول و قواعد آیین دادرسی مدنی فراملی، چاپ اول، انتشارات شهر دانش، 1387.
- پوراستاد، مجید، «اصل حاکمیت اصحاب دعوای مدنی»، مجلّه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1387.
- پورداوود، ابراهیم، گات‌ها، کهن­ترین بخش اوستا، چاپ اول، انتشارات اساطیر، 1384.
- پورطهماسبی‌فرد، مجید، محسنی، حسن، «اصل تسلط طرفین بر جهات و موضوعات دعوا»، نشریه کانون وکلا، 1384.
- حبیبی، حسن، «زبان حقوقی»، فصلنامه فرهنگستان، دوره یک، شماره اول، 1374.
- داوید، رنه، نظام‌های بزرگ حقوقی معاصر، ترجمه دکتر سید حسین صفایی و دکتر محمد آشوری و دکتر عزت‌الله عراقی، چاپ چهارم، مرکز نشر دانشگاهی، 1379.
- دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه، فرهنگ متوسط دهخدا، به کوشش دکتر غلامرضا ستوده و همکاران، جلد اول، انتشارات دانشگاه تهران، 1385.
- رضانژاد، محمد، دادرسی منصفانه و آثار آن در حقوق ایران و کامن لا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق گرایش خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، 1390.
- سنگلجی، محمد، قضا در اسلام، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه تهران، 1384.
- شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی پیشرفته، جلد دوم، انتشارات دراک، 1398.
- صدرزاده افشار، سیدمحسن، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، چاپ نهم، انتشارات جهاد دانشگاهی علامه طباطبایی، 1385.
- صدرزاده افشار، سیدمحسن، «قاضی تحقیق و نقش او در دادرسی مدنی در حقوق فرانسه»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره بیست و یکم، 1359.
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، انتشارات امیرکبیر، 1379.
- غمامی، مجید، محسنی، حسن، آیین دادرسی مدنی فراملی، چاپ چهارم، انتشارات شرکت سهامی انتشار، 1396.
- غمامی، مجید، محسنی، حسن، «پیرامون برخی نوآوری ها و نقاط ضعف اصول آیین دادرسی مدنی فراملی»، مطالعات حقوق خصوصی (حقوق)، دوره چهل و سه، شماره دوم، 1392.
- غمامی، مجید و اشراقی آرانی، مجتبی، «تفکیک امر حکمی از امر موضوعی در دادرسی مدنی تبیین نظریه عمومی»، مجلّه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1389.
- غمامی، مجید، اشراقی آرانی، مجتبی، «فواید عملی و نظری تفکیک امر حکمی از امر موضوعی در دادرسی مدنی»، مجلّه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1389.
- غمامی، مجید، آذین، سیدمحمد، «نقش متقابل دادرس و اصحاب دعوا در اثبات و ارزیابی امور موضوعی در دادرسی مدنی»، مجلّه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره سی و نه، شماره دوم، 1388.
- کریمی، عباس، آیین دادرسی مدنی، چاپ شوم، نشر مجد، 1386.
- کیانوش، حسن، واژه‌های برابر فرهنگستان ایران، چاپ اول، انتشارات سروش، 1381.
لطفی، اسدالله، مباحث حقوقی شرح لمعه، چاپ هفتم، انتشارات مجد، 1389.
- محسنی، حسن، «نظام­های دادرسی مدنی»، مجلّه دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره سی و هفت، 1386.
- معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، چاپ چهارم، انتشارات امیرکبیر، 1385.
- هرمزی، خیرالله، فرجام خواهی از آرای مدنی و نقش نظارتی دیوان عالی کشور در اجرای صحیح قانون، رساله دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1383.
منابع لاتین
- Childress, Donald Earl III, Michael D. Ramsey, Christopher A. Whytock. Transnational Law and Practice. London: Aspen Publishing, 2022.
- Coleman, Brooke, Suzette Malveaux, Portia Pedro, Elizabeth Porter. A Guide to Civil Procedure: Integrating Critical Legal Perspectives. New York: New York University Press, 2022.
- Dobson P. Business law, London, sweet & max well, chapter2, 2009.
- Dwyer, Déirdre, The Civil Procedure Rules Ten Years On. Oxford: Oxford University Press, 2009.
- Gidi, A. Notes on Criticizing the Proposed ALI/Unidroit Principles and Rules of Transnational Civil Procedure, University of Houston Law Center, 2007.
- Herzog, Peter E., Weser, Martha, Civil Procedure in France. London: Springer, 2014.
- Inchausti, Fernando Gascón, Hess, Burkhard, The Future of the European Law of Civil Procedure: Coordination or Harmonisation? London: Intersentia, 2021.
- Pinsler, Jeffrey, Principles of Civil Procedure: Law practice series. London: Academy Publishing, 2013.
- Rijavec, Vesna, Tomaž Keresteš, Tjaša Ivanc. Dimensions of Evidence in European Civil Procedure. Hague: Wolters Kluwer, 2016.
- Smit, Hans, International Co-Operation in Litigation: Europe. London: Springer, 2012.
- Steiner, Eva, French Law: A Comparative Approach. Oxford: Oxford University Press, 2018.
- Trunk, Alexander, Hatzimihail, Nikitas E. EU Civil Procedure Law and Third Countries: Which Way Forward? Hague: Nomos Verlagsgesellschaft, 2021.
 
- Uzelac, Alan, Cornelis Hendrik (Remco) van Rhee. Transformation of Civil Justice: Unity and Diversity. London: Springer, 2018.
- Willis, Sonya, Don K. Philpot, Civil Procedure. London: Macmillan Education UK, 2013.