نقش استخراج رمزارزها در توسعه تجارت با رویکرد فقهی

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد ورامین، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین - پیشوا، ایران.

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین -پیشوا، ایران

چکیده

زمینه و هدف: رشد رمزارزها نشانه‌ تمایل مردم به کاهش وابستگی به سیستم‌های اقتصادی و حقوقی متمرکز در عصر فناوری اطلاعات است. در این مقاله تلاش شده، نقش استخراج رمزارزها در توسعه تجارت در با رویکرد فقهی بررسی شود.
مواد و روش‌ها: مقاله توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه‌ای به بررسی سؤال مورد اشاره پرداخته است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.
یافته‌ها: یافته‌های بر این امر دلالت دارد که استخراج و خرید و فروش رمزارزهای منافاتی با قواعدی چون غرری بودن، ربوی بودن، اصل حفظ نظام نداشته و از جهت اصل تراضی پذیرفته شده است. در همین حال، رمزارزها در توسعه تجارت تأثیرگذار است. رمزارزها با حذف واسطه‌ها، روابط پولی و تجاری را تسهیل کرده است. علاوه بر این، رمزارزها دارای امنیت و شفافیت است؛ بین‌المللی بوده و تحت حمایت هیچ بانکی نبوده و دارای مقبولیت عقلایی و عرفی هستند. نتیجه چنین ویژگی‌هایی توسعه تجارت بین‌الملل است.
نتیجه‌گیری: با توجه به توسعه فضای مجازی و کارکردهای آن در زندگی امروز بشر شاید گریزی از استفاده از پول‌های مجازی نباشد و ضروری است تا سیاست‌گذاران اقتصادی با روشن‌بینی نسبت به ارز دیجیتال مواجه صحیحی در تنظیم و تدوین مقررات این پدیده داشته باشند. ایران نمی‌تواند به رخدادها و نیازهای داخلی و بین‌المللی پولی، تجاری و اقتصادی و تبعات سیاسی و اجتماعی آن بی‌تفاوت باشد.

کلیدواژه‌ها


- آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایة الاصول، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1424.
- ابن قدامه مقدسی، عبدالله بن احمد، المغنی، جلد چهارم، بیروت، چاپ دارالمنار، 1367.
- ابن منظور، ابوالفضل، جمال‌الدین، محمد بن مکرم، لسان العرب، جلد پنجم، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، ۱۴۱۴.
- احمدزاده، ایمان، عرب عامری، سعید، «تحلیلی بر بیت‌کوین و توسعه اقتصادی اجتماعی»، مجموعه مقالات کنفرانس بین‌المللی رویکردهای پژوهشی در مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم انسانی، ۱۳۹۶.
- احمدی علیایی، ریحانه، یزدان‌شناس، فاطمه سادات، شاهزید، فاطمه، «رمزارز»، پنجمین همایش ملی علوم و مهندسی دفاعی، 1398.
- اسدی، امیررضا، «ارزهای مجازی بین‌المللی و کاربرد آن در اقتصاد ایران»، سومین کنفرانس بین‌المللی یافته‌های نوین علوم و تکنولوژی، 1395.
- اسلامی طراقی، مریم، صباغ­زاده، فرزانه، «چالش‌ها و راهکارهای رمزارز در ایران»، پنجمین کنفرانس ملی پژوهش‌های کاربردی در مدیریت و حسابداری، ۱۳۹۷.
- انصاری، محمدعلی، الموسوعه الفقهیه المیسره ویلیها الملحق الاصولی، جلد دوم، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1389.
- انصاری، مرتضی، فوائد الاصول، جلد دوم، قم، انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی، 1379.
- انصاری، سید مرتضی، کتاب المکاسب، جلد اول، قم، منشورات دار الذخائر، 1415.
- ایروانی نجفی، علی بن عبدالحسین، حاشیة المکاسب (للإیروانی)، جلد اول، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1406.
- بحرانی، شیخ یوسف، حدائق الناظره، جلد هجدهم، موسسه نشر اسلامی، 1405.
- بیات، رضا، «مدیریت بازرگانی و تجارت بین‌الملل با رویکرد کسب درآمد مالی»، ششمین کنفرانس ملی پژوهش‌های کاربردی در مدیریت، حسابداری و اقتصاد سالم در بانک، بورس و بیمه، 1399.
- پریزادی، جمال، «بیت‌کوین در سیاست ایران و کشورهای منتخب در مورد آن»، کنفرانس ملی تحولات نوین در مطالعات و حسابداری، 1396.
- پورتال بانکداری اسلامی، آخرین مراجعه، 10/1/1401، https://www.mbri.ac.ir
- تاپ اسکات، دان، انقلاب بلاک­چین، چاپ اول، تهران، انتشارات راه پرداخت، 1397.
- تاج‌فر، امیر هوشنگ، مبانی فناوری اطلاعات، چاپ دوم، تهران، نشرآتی نگر، 1388.
- ترابی، مهرنوش، زمانی، کرشنا، «بررسی اعتماد و امنیت در تجارت الکترونیک و ریسک‌ها و تهدیدهای موجود در آن»، همایش مهندسی کامپیوتر و توسعه پایدار با محوریت شبکه‌های کامپیوتری، مدل‌سازی و امنیت سیستم‌ها، ۱۳۹۲.
- جمعی از پژوهشگران، زیر نظر شاهرودی، سید محمود هاشمی، معجم فقه الجواهر، جلد سوم، بیروت، الغدیر للطباعة و النشر و التوزیع، 1417.
- جواهری، حسن محمد تقی، الربا فقهیا و اقتصادیا، در یک جلد، قم، مؤلف محترم، ۱۴۰۵.
- جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح- تاج اللغه و صحاح العربیة، جلد دوم، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۴۱۰.
- حائری یزدی، شیخ عبدالکریم، درر الفوائد، جلد دوم، قم، نشرجماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، ۱۴۰۸.
- حسنی، علیرضا، امانی، نوح، عاشوری، امیر، «بررسی حقوقی جایگاه پول مجازی در نظام حقوقی ایران و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا»، اولین کنفرانس حقوق و امور قضایی، 1394.
- حسینی عاملی، سید محمد جواد، مفتاح الکرامه فی شرح القواعد علامه، جلد هشتم، بیروت، دار الترث، 1418.
- حکیم، سید محمد تقی، الأصول العامة للفقه المقارن، قم، مجمع جهانی اهل بیت، ۱۴۱۸.
- خلیلی، یاسمن، اثنی عشری امیری، میلاد، مجاهد، رخشان، «بلاک­چین و آینده حسابداری»، کنفرانس بین‌المللی یافته‌های نوین حسابداری، مدیریت اقتصاد و بانکداری، 1397.
- خمینی، صحیفه نور، مجموعه رهنمودهای امام خمینی، جلد پانزدهم، چاپ دوم، تهران، نشر وزارت ارشاد اسلامی، ۱۳۹۱.
- خمینی، روح‌الله، تحریر الوسیله، جلد اول، قم، نشر اسلامی، ۱۳۶۳.
- خویی، سید ابوالقاسم، مصباح الأصول، جلد دوم و سوم، قم، مکتبه الداوری، بی­تا.
- دادگر، یداله، رحمانی، تیمور، مبانی و اصول علم اقتصاد، چاپ شانزدهم، قم، انتشارات بوستان کتاب، 1396.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، جلد ششم، چاپ هفدهم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1376.
- دهقانی، میثم، مظفری، امیرمحمد، «چالش‌های پیش روی رمزارز و مدیریت آن به عنوان ارز رسمی در تجارت جهانی»، اولین همایش ملی مدیریت با تأکید بر حمایت از کالا و خدمات ایرانی، 1397.
- دهقانی اشکذری، مهدی، «رمزارز و بررسی نقش آن در توسعه اقتصاد»، دومین همایش سراسری علم و فناوری هزاره سوم اقتصاد، مدیریت و حسابداری ایران، 1398.
- رادفر، رضا، قضاتی، حمید، «امکان‌سنجی استقرار تجارت الکترونیکی در صنعت تولید ماشین‌آلات سنگین و ارائه راهکارهای بهبود تحقیق موردی شرکت هپکو)»، اولین کنفرانس بین‌المللی اقتصاد، مدیریت، حسابداری و علوم اجتماعی، ۱۳۹۳.
- رفیعی، عقیل، «بایسته‌های رمزارز در نظام حقوق کیفری ایران»، همایش ملی مدیریت و کسب‌وکار الکترونیکی با رویکرد اقتصاد مقاومتی، 1397.
- روشن، محمد، مظفری، مصطفی، میرزایی، هانیه، «بررسی وضعیت فقهی و حقوقی بیت­کوین»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره هشتاد و هفتم، 1398.
- سپهری نهاد، فریبا، «توسعه پرداخت الکترونیک با استفاده از پول دیجیتال»، کنفرانس بین‌المللی علوم و مهندسی در عصر تکنولوژی، ۱۳۹۵.
- سلیمان دهکردی، الهام، میرسعیدی، سید منصور، «بازشناسی اطلاعات مالی در ترازوی حقوق اموال و مالکیت»، پژوهش حقوق خصوصی، شماره بیستم، 1396.
- شاکری، زانا، مسلمی، سید سیف اله، «جایگاه پول الکترونیک در ایران»، دومین همایش بین‌المللی افق‌های نوین در علوم مدیریت و حسابداری، اقتصاد و کارآفرینی ایران، 1396.
- شکوری مقدم، محسن، حقوق تجارت الکترونیکی، چاپ اول، تهران، نشر ذره، 1384.
- صدر، محمدباقر، اقتصاد صدر اسلام، جلد اول، چاپ دوم، تهران، نشر دانشگاه شهید بهشتى، 1351.
- صیاد معروف، محمد رسول، سیدی، سیده حکیمه، عندلیب، اعظم، «امنیت بیت‌کوین و چالش‌های پیش روی آن»، سومین کنفرانس بین‌المللی نوآوری‌های اخیر در مهندسی برق و کامپیوتر، ۱۳۹۵.
- صیاد معروف، محمد رسول، طوفان­زاده، علی، رشیدی، حسن، «واحد پول دیجیتالی بیت‌کوین و نقش آن در تجارت الکترونیک»، دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، ۱۳۹۴.
- طباطبایی (حکیم)، محسن، نهج الفقاهه، جلد دوم، قم، انتشارات قیومی، 1379.
- عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، القواعد و الفوائد فی الفقه و الاصول و العربیة، جلد دوم، بیروت، دار التراث دار الاسلامیة، ۱۴۱۰.
- عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن على، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، جلد سوم، قم، کتابفروشی داوری، ۱۴۱۰.
- عبداله‌زاده رامهرمزی، لیلا، شهبازی، محمدرضا، خاکی، مهدی، «مقایسه سیاست‌های پولی در پروتکل رمزارز و حذف صفر پول ملی و تأثیر آن‌ها بر تورم»، ششمین کنفرانس ملی پژوهش‌های کاربردی در مدیریت، حسابداری و اقتصاد سالم در بانک، بورس و بیمه، 1399.
- غروی اصفهانی، شیخ محمد حسین، حاشیه مکاسب، جلد اول، قم، مطبعة علمیة، 1419.
- قنبری، علیرضا، حقوق تجارت الکترونیک، چاپ اول، تهران، انتشارات جاودانه، ۱۳۹۳.
- کاشف الغطاء، حسن بن جعفر، أنوار الفقاهه - کتاب الهبة، چاپ دوم، مؤسسه کاشف الغطاء، نجف، ۱4۲۲.
- کاظمی تستری، اسدالله، مقابس الأنوار و نفائس الأسرار، قم، مؤسسه آل البیت، 1311.
- کریمی، علی، منتظری، آزاده، «مروری بر پول دیجیتال بیت‌کوین و جایگاه آن در تجارت ایران»، چهارمین کنفرانس ملی فناوری اطلاعات، کامپیوتر و مخابرات، ۱۳۹۶.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، جلد دوم، تهران، دار الکتب، ۱۳۸۸.
- کهف، منذر، میرمعزی، سید حسین، «علم اقتصاد اسلامی تعریف و روش»، مجله اقتصاد اسلامی، شماره ششم، ۱۳۸۵.
- محقق حلی، نجم الدین، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد دوم، قم، مؤسسه، اسماعیلیان، ۱۴۰۸.
- محمدی­پور، احمد، رضایی، محسن، «تحلیل برخی ابعاد فقهی- اقتصادی پول‌های مجازی»، هفتمین کنفرانس بانکداری الکترونیک، ۱۳۹۶.
- محمدی سمچولی، علی اکبر، «بررسی استخراج بیت­کوین و ارائه راهکاری برای معضل تحریم‌های ارزی»، کنفرانس بین­المللی اقتصاد جهانی و تحریم‌ها، 1398.
- مرادزاده، منصوره، «بیت‌کوین در اقتصاد جهانی»، دومین همایش چشم‌انداز تکنولوژی کامپیوتر و شبکه در ۲۰۳۰، 1395.
- مصطفوی، سید کاظم، القواعد الفقهیه، قم، انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی، 1421.
- مصطفوی، محمد کاظم، القواعد، قم، موسسه نشر اسلامی، 1417.
- ملکی، دنیا، «تکامل رمزارزها بیت‌کوین در حوزه تعریف پول یا دارایی»، پنجمین اجلاس ملی پژوهش‌های کاربردی در مدیریت و حسابداری، 1397.
- موسوی، سیدحسن، پاکاری، ابوالفضل، «نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات و تجارت الکترونیکی در بازاریابی و بازرگانی بین‌المللی»، پنجمین همایش بین‌المللی نوآوری، ۱۳۹۷.
- موسوی بجنوردی، سید محمد، قواعد فقهیه، جلد اول، تهران، موسسه چاپ و نشر عروج، 1379.
- میرغفوری، سید حبیب‌الله، صیادی تورانلو، حسین، دهقانی­زاده، نصرت، «بررسی سرمایه‌گذاری در رمزارزها در ایران (مورد مطالعه بیت‌کوین)»، سومین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در علوم انسانی، 1397.
- نائینی، میرزا محمد حسین غروی، المکاسب و البیع، جلد دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، ۱4۱۳.
- نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام، جلد بیست و یک، تهران، المکتبه الاسلامیه، 1367.
- نجفی، محمد حسن، صاحب الجواهر، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، جلد بیست و سوم، بیروت - لبنان، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۴.
- ولیدی، محمد صالح، حقوق کنون اقتصادی جرائم علیه امنیت اقتصادی، جلد دوم، چاپ سوم، تهران، انتشارات جنگل، 1386.