بررسی فقهی تجاری سازی اهداء تخمک

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامى، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامى، تهران، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: برای رفع مشکل ناباروری امروزه از روش‌های درمان متعددی از جمله اهدا تخمک استفاده می‌شود. روش‌های نوین باروری اما دارای ابعاد فقهی، حقوقی و اخلاقی مختلفی است که همواره محل بحث و نظر بوده است. در این مقاله تلاش شده به بررسی فقهی خرید و فروش و به عبارت دقیق‌تر تجاری‌سازی اهدای تخمک پرداخته شود.
مواد و روش‌ها: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانه‌ای استفاده ‌شده است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.
یافته‌ها: یافته‌های تحقیق حاکی است بر اساس استنباط از دیدگاه فقها، در فقه درخصوص خرید و فروش تخمک اختلاف‌نظر وجود دارد. تعارض با اصل کرامت انسانی، فقدان رابطه مالکیت میان فرد و تخمک و فقدان مالیت عرفی از دلایل مخالفت با خرید و فروش تخمک است. قواعدی چون اصل سلطنت انسان بر خود، رفع عسر و حرج در زندگی برخی زوجین، ضرورت انجام کار خیر و اصل برائت نیز به عنوان دلایل موافقت قابل استناد است.
نتیجه‌: دلایل موافقت به معنای پذیرش تجاری‌سازی تخمک قلمداد نمی‌شود. در واقع، انتقال تخمک به‌صورت اهدای آن پذیرفته شده و قابل دفاع است و این با آنچه از تجاری‌سازی به ذهن متبادر می‌شود، متفاوت است. اهدای تخمک راه‌حل میانه‌ای میان ممنوعیت مطلق انتقال تخمک از یک سو و جواز خرید و فروش و تجاری­سازی تخمک از سوی دیگر است. در این راهکار میانه، هم بحث عسر و حرج رفع می‌شود و هم خرید و فروش به معنای تجاری‌سازی که مغایر اصل کرامت انسانی است صورت نمی‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

1- ابراهیمی، مهدی، فاضل، علیرضا، »نگاهی نو به پدیده جنین شناسی در تفسیر علمی آیات قرآن«، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، شماره چهل  و دوم، 1391.
2- ابن احمد، یوسف بن عبداهلل، احکام نقل اعضاء االنسان فی الفقه االسالمی، عربستان سعودی، انتشارات دار کنوز اشبیلیا، 1427.
3- المبیض، محمد احمد، مصلحه حفظ النفس فی الشریعه االسالمیه، مصر، مؤسسة المختار للنشر و التوزیع، 1425.
4- جعفری، محمدتقی، رسائل فقهی، چاپ اول، تهران، انتشارات تهذیب، 1380.
5- جناتی شاهرودی، محمدابراهیم، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسالمی، جلد اول، چاپ اول، تهران، نشر کیهان، 1370.
6- جوادی آملی، عبداهلل، تنسیم تفسیر قرآن کریم، جلد هفتم، چاپ سوم، قم، انتشارات اسراء، 1385.
7- خوئی، ابوالقاسم، مصباح الفقاهه فی المعامالت، جلد دوم، نجف، مکتبه الحیدری، 1378.
8- سبحانی تبریزی، جعفر، سیمای اقتصاد اسلامی، چاپ اول، موسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق)ع(، 1378.
9- طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد سوم، بیروت، مؤسسه االعلمی للمطبوعات، 1391.
10- عباسی، محمود، رضایی، راحله، »مطالعه تطبیقی اهدای جنین از منظر فقه و حقوق پزشکی«، مجله حقوق پزشکی، شماره بیست و یکم، 1391.
11- فیضی طالب، عزیز، سلسله پژوهشهای فقهی-حقوقی )پیوند اعضای بدن(، چاپ اول، قم، انتشارات قضا، 1388.
12- قمی، محمد مؤمن، کلمات السدیده فی مسائل الجدیده، قم، موسسه النشر االسالمی، 1415.
13- کاتوزیان، ناصر، اموال و مالکیت، چاپ بیست و ششم، تهران، نشر میزان، 1388.
14- کردی، رضا، »تبیین قانون و آییننامه نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور و بررسی خألهای قانونگذاری آن«، نشریه مجلس و راهبرد، شماره هشتاد و سوم، 1394.
15- محسنی، محمد آصف، الفقه و المسائل الطبیه،چاپ اول، قم، نشر مؤلف، 1377.
16- محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه: بخش مدنی)مالکیت و مسئولیت(، چاپ چهل و هشت، تهران،مرکز نشر علوم اسالمی، 1395.
17- منتظری، حسینعلی، دراسات فی والیه الفقیه و فقه الدوله االسالمیه، جلد اول، چاپ دوم، قم، مرکز جهانی اسلامیه، 1369.
18- موسوی خمینی، البیع، جلد اول، چاپ دوم، تهران، انتشارات موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی )ره(، 1385.
19- مهدوی کنی، صدیقه، ذبیحی بیدگلی، عاطفه،حمزه خانی، سمیه، »بررسی فقهی حقوقی حق توارث فرزندان متولد از اهدای جنین«، مجله فقه پزشکی، شماره بیست و چهارم و بیست و پنجم، .1394
20- میرهاشمی، سجاد، »مبانی مشروعیت پیونداعضاء«، مجله ندای صادق، شماره چهل و دوم،1385
21- نایبزاده، عباس، بررسی حقوقی روشهای نوین باروری مصنوعی مادر جانشین )اهدای تخمک، جنین( چاپ اول، تهران، انتشارات مجد، 1380.
22- نظری توکلی، سعید، پیوند اعضا در فقه اسلامی،چاپ اول، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی،
فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی
دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 15
فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی
بهمن 1401
صفحه 131-144

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار