آثار اقتصادیِ جبران خسارت کالای معیوب در پرتو کنوانسیون بیع کالا و آموزه های فقهی

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 گروه حقوق خصوصی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه حقوق خصوصی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 گروه حقوق، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، گروه مبانی نظری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 گروه حقوق بین الملل، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/ejs.2022.331653.1175

چکیده

زمینه و هدف: حق خریدار مبنی بر دریافت کالای سالم از نکات مسلّم در نظام­های حقوقی و اسناد بین­المللی است. در این مقاله با تمرکز بر جبران خسارت در قبال کالای معیوب، به تبیین و بررسی آثار اقتصادیِ آن در پرتو کنوانسیون بیع کالا و آموزه­های فقهی پرداخته شده است.
مواد و روش‌ها: نوع پژوهش حاضر، توصیفی بوده و روش بکار گرفته شده در آن، توصیفی - تحلیلی می­باشد. روش گردآوری داده­ها، کتابخانه­ای است.
ملاحظات اخلاقی: در این پژوهش، حفظ اصالت متون و امانت­داری در نقل گفتار، به عنوان بایسته­های اخلاقی، مورد نظر نویسندگان بوده است.
یافته‌ها: مهمترین آثار اقتصادیِ جبران خسارت کالای معیوب از منظر کنوانسیون بیع کالا، اعاده وضعیت زیان­دیده به فرض اجرای قرارداد و اختیار تقلیل ثمن برای خریدار و از منظر آموزه­های فقهی، فسخ معامله و دریافت ارش است.
نتیجه‌: نظر به الزام فروشنده به اعاده وضعیت خریدار به فرض اجرای قرارداد در کنوانسیون بیع کالا، امکان تبری جستن بایع از عیوب احتمالیِ مبیع در هنگام انعقاد قرارداد از منظر برخی آموزه­های فقهی، محلّ تأمّل جدی بوده و با الزامات اقتصادیِ امروزی، سازگار نیست.

کلیدواژه‌ها


- ابن اثیر، مجدالدین ابوالسعادت محمد الجزری، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، المجلد الثالث، الطبعة الرابعة، قم، مؤسسة اسماعیلیان، 1364.
- ابن زهره حلبی، حمزه بن علی، غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، تحقیق و جمع­آوری توسط ابراهیم بهادری، الطبعة الأولى، قم، مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام، 1417.
- ابن فارس، احمد بن فارس زکریا، معجم مقاییس اللغه، المجلد الرابع، بیروت، دارالجیل، 1411.
- ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین محمد بن مکرم الافریقی المصری، لسان العرب، المجلد الخامس، قم، نشر ادب الحوزه، 1405.
- اردبیلی، احمد، مجمع الفائدة البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، الطبعة الأولى، قم، مؤسسۀ النشر الاسلامی، 1411.
- اصغری آق مشهدی، فخرالدین، محمّدزاده، علی، «بررسی تطبیقی حق درخواست تعمیر کالا از سوی خریدار در کنوانسیون بیع بین­المللی کالا ۱۹۸۰ وین و حقوق ایران»، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، دوره سیزدهم، شماره چهل و شش، 1387.
- افضلی ‌حسینی، عهدیه السادات‌، ‌امیرمحمدی، ‌‌محمدرضا، ‌احمد پورگهرت، ایوب، «مسئولیت مدنی تولیدکنندگان و عرضه­کنندگان مواد خوراکی معیوب در حقوق ایران»، فصلنامه حقوق خصوصی، دوره یازدهم، شماره یک، 1393.
- امام خمینی، سید روح الله، کتاب البیع، المجلد الخامس، طهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، 1379.
- امامی، محمد، استوار سنگری، کوروش، حقوق اداری، جلد اول، چاپ چهاردهم، تهران، نشر میزان، 1390.
- انصاری، مرتضى بن محمد (شیخ)، المکاسب، المجلدان الثانی والخامس، الطبعة الأولى، قم، انتشارات دار الذخائر، 1411.
- بادینی، حسن، تقی­زاده، ابراهیم، علیدوستی شهرکی، ناصر، پناهی اصانلو، پانته آ، «تأثیر اصل جبران کامل خسارات در شیوهای عینی و انتزاعی ارزیابی خسارت در بیع بین‌المللی کالا»، فصلنامه پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره بیستم، شماره یک، 1395.
- بحرانی (آل عصفور)، یوسف بن احمد، الحدائق الناضره فی احکام العترة الطاهره، المجلد الأول، الطبعة الثانیة، قم، مؤسسه النشرالاسلامی، 1430.
- بهمنی، محمد، «مروری بر شیوه‌های خاص ارزیابیِ خسارت قراردادی با تکیه بر مواد 75 و 76 کنوانسیون بیع بین­المللی کالا و حقوق ایران»، فصلنامه علمی تحقیقات حقوقی بین­المللی، دوره اول، شماره یک، 1386.
- بیگ­زاده، صفر، باریکلو، علیرضا، «اختیار تقلیل ثمن (مطالعه تطبیقی در کنوانسیون بیع بین‌المللی، فقه امامیه و حقوق ایران)»، فصلنامه پژوهش­های حقوق تطبیقی، دوره پانزدهم، شماره سه، 1390.
- جواهری، ریتا، عالم راثی، عباس، «مفهوم بیع و عیب کالا در فقه اسلام، ایران و کنوانسیون بیع بین­المللی»، اولین همایش ملی علوم اجتماعی، علوم تربیتی، روانشناسی و امنیت اجتماعی، معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل استان البرز، 1396.
- حر عاملی، محمد بن ‌‌الحسن، وسائل ‌الشیعه الی تحصیل مسائل ‌الشریعه‌، تحقیق و بحث: عبد الرحیم ربانی شیرازی‌، المجلد الثانی عشر، الطبعة الأولى، طهران‌، کتابفروشی اسلامیه‌، 1403.
- حلّی، ابوالقاسم نجم الدین جعفر بن الحسن، المختصر النافع فی فقه الامامیه، الطبعة الثانیة، طهران، انتشارات الدراسات الأسلامیه فی مؤسسه البعثه، 1410.
- حلّی، احمد بن محمد، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، الطبعة الأولى، قم، مؤسسۀ النشر الاسلامی، 1415.
- خوئی، سید ابوالقاسم، منهاج الصالحین، المجلد الثانی، الطبعة الثامنة و العشرون، قم، انتشارات مدینه العلم، 1410.
- خوری الشرتونی البنانی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، المجلد الثانی، قم، منشورات مکتبه آیةاالله العظمی المرعشی النجفی، 1403.
- دزفولی، مرتضی بن محمد امین انصاری، المکاسب، قم، المؤتمر العالمی على شرف الشیخ الأعظم، 1415.
- زحلی، وهبه، الفقة الاسلامی وادلته، بیروت، دارالفکر، 1425.
- زرگوش نسب، عبدالجبّار، «تبری از عیوب مبیع در فقه اسلامی و حقوق مدنی ایران»، دو فصلنامه فقه مقارن، دوره پنجم، شماره ده، 1396.
- سبحانی، شیخ جعفر، دراسات موجزة فی الخیارات و الشروط، الطبعة الأولى، قم، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیۀ، 1423.
- شهید اول (محمد بن جمال الدین مکی العاملی)، الدروس الشرعیه فی الفقه الامامیه، الطبعة الأولى، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1414.
- شهید اول (محمد بن جمال الدین مکی العاملی)، اللمعة الدمشقیة، الطبعة الأولى، قم، انتشارات دارالفکر، 1411.
- طاهری، حبیب الله، حقوق مدنی، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1418.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، جلد بیست و نهم، چاپ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374.
- طباطبایی، سید علی، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، المجلد الثامن، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1419.
- طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، قم، انتشارات قدس محمدی، بی­تا.
- قاسمی حامد، عباس، خالدی دوبرجی، پری، «مسئولیت خسارت وارده به مصرف­کننده کالای معیوب یا خطرناک در قوانین و مقررات جاری»،
پژوهش‏های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، جلد دوازدهم، شماره دو، 1391.
- کاتوزیان، ناصر، مسئولیت ناشی از عیب تولید: مطالعه انتقادی و تطبیقی در تعادل حقوق تولیدکننده و مصرفکننده، چاپ سوم، تهران، انتشارات گنج دانش، 1390.
- کاشف الغطاء، علی، شرح خیارات اللمعۀ، الطبعة الأولى، قم، مؤسسۀ النشر الإسلامی، 1413.
- کلینى، ابوجعفر محمّد بن یعقوب، الکافی، المجلد الخامس، الطبعة الثانیة، قم، دار الحدیث، 1415.
- گروهی از نویسندگان (هجده نفر از دانشمندان حقوق دانشگاه­های معتبر جهان)، تفسیری بر حقوق بیع بین­المللی، ترجمه مهراب داراب­پور، چاپ سوم، تهران، انتشارات گنج دانش، 1395.
- محقق ثانی (شیخ نور‌الدین على بن حسین بن عبدالعالى کرکى)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، جلد پنجم، الطبعة الثانیة، قم، مؤسسة آل البیت علیهم ‌السلام لإحیاء التراث، 1414.
- معلوف، لویس، المنجد فی اللغه، الطبعة الثالثة، قم، منشورات القدس، 1378.
- معین، محمد، فرهنگ معین، چاپ سیزدهم، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1378.
- مغربی الفیومی، احمد بن محمد بن علی، المصباح المنیر، المجلد الثانی، الطبعة الثالثة، قم، دارالهجره، 1425.
- میرزایی، اقبال علی، خالدی، علی، «واکاوی اصل «سلامت مبیع» در فقه امامیه و حقوق ایران با تأکید بر حقوق مصرف کنندگان کالا»، دو فصلنامه تخصصی مطالعات فقه و اصول، دوره اول، شماره یک، 1397.
- نجفی، محمد ­حسن، جواهر الکلام فی شرح الشرائع الاسلام، المجلد الثالث والعشرون، الطبعة الثامنة، بیروت، دارالکتب الاسلامیه، 1400.
- نوری، علی، مفهوم عیب در مسئولیت مدنی، چاپ اول، همدان، انتشارات آموزشی و پژوهشی بوعلی، 1396.
- هانـولـد، جان او، حقـوق متحـدالشکل بیـع بین­المللی کالا طبق کنوانسیون 1980 ملل متحد، ترجمه همایون مافی و همکاران، چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد، 1394.