کارکرد عنصر مال و تأثیر آن بر اقتصاد با رویکرد فقهی-حقوقی

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته حقوق، گروه حقوق، واحد آیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران،

2 استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران.

3 استادیار گروه حقوق و علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.

10.22034/ejs.2022.323669.1123

چکیده

زمینه و هدف: قانون­گذاران نیز در جوامع مختلف با اتکا بر معیارهای مختلفی سعی در حمایت از دارایی و اموال شهروندان داشته­اند تا منافع آنها به شکل مناسب­تری تأمین گردد، یکی از این معیارها، معیار اقتصادی می­باشد، الهام­گیری و ارائه نگاه اقتصادی در ارتباط با اموال، آثار متنوعی را به همراه خواهد داشت و دیدگاه­های جدیدی را خلق می­نماید که در پژوهش حاضر به این مهم پرداخته خواهد شد.
مواد و روش‌ها: این تحقیق از نوع نظری بوده ‌روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی می‏باشد و روش جمع‏آوری اطلاعات بصورت کتابخانه‏ای است و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت­داری رعایت شده است.
یافته‌ها: اساساً صرف اینکه شیء در معرض مبادله قرار بگیرد و افراد در مقابل آن بهایی بپردازند، آن را واجد ارزش مال می­نماید و اساساً هر چیزی که به ازای آن مالی داده شود، مال نامیده می­شود. عرف نیز چنین مواردی را مال تلقی نموده و برای آن مالیت و ارزش اقتصادی قائل شده است. مالکیت نیز بیانگر رابطه­ای می­باشد که بین شخص و شیء مادی قرار گرفته و قانون نیز آن را معتبر می­شناسد و به مالک این اجازه را می­دهد که نهایت انتفاع را از آن مال ببرد و کسی نتواند از آن جلوگیری نماید.
نتیجه‌: رویکرد اقتصادی به عنصر مال این امر را اثبات می­نامید که با توجه به تحولات حوزه­ی اقتصاد باید برای «مال» قلمداد کردن هر چیز، منافع آن در جامعه و نحوه­ی برخورد عرف با آن را در نظر بگیریم.

کلیدواژه‌ها


- آقایی طوق، مسلم، تحلیل اقتصادی حقوق)حقوق اساسی(، چاپ اول، تهران، انتشاراتخرسندی، 1392.
- آیتو، جان، فرهنگ ریشهشناسی انگلیس، چاپ اول، تهران، فرهنگ نشر نو، 1386.
- ابن منظور، ابوالفضل، لسان العرب، جلد یازدهم،بیروت لبنان، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع دار صادر، 1414.
- امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، جلد اول، تهران،انتشارات کتاب فروشی اسالمیه، 1367.
- انصاری، مهدی، تحلیل اقتصادی حقوق قراردادها، تهران، جاودانه، 1390.
- انگ، سوین، تورم قانونگذاری و کیفیت قانون، تألیف و ترجمه حسن کیلیان، مرکز پژوهشهایمجلس شورای اسالمی، گفتارهایی در قانون و قانونگذاری، 1390.
- ایازی، احمد، گزیده مطالب اساسی اقتصاد خرد، تهران، دانشگاه عالمه طباطبایی، 1385.
- بابایی، ایرج، »مبانی نظری رویکرد تحلیلاقتصادی حقوق«، فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست، سال نهم، شماره بیست و چهارم، 1386.
- بادینی، حسن، »هدف مسئولیت مدنی«، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره پانزدهم، 1385.
- بادینی، حسن، »مبانی فلسفی نگرش اقتصادیبه حقوق«، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره شصت و دوم، 1382.
- باقری و شیخ سیاه، تحلیل از قضیه در تعاملحقوق و اقتصاد، تهران، انتشارات میزان، 1389.
- توری، کالر، قانونگذاری امری میان سیاست و حقوق، تألیف و ترجمه حسن کیلیان، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسالمی گفتارهایی در قانون و قانونگذاری، 1390.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، حقوق مدنی،چاپ پنجم، تهران، گنج دانش، 1378.
- خاندوزی، احسان، »معیار اقتصادی در قانون-گذاری نوین«، مجلس و پژوهش، سال سیزدهم، شماره پنجاه و چهار، 1386.
- خمینی، سید روحاهلل، کتاب البیع، تهران، مؤسسه چاپ و نشر آثار امام خمینی، 1421.
- خویى، سید ابوالقاسم، موسوعة اإلمام الخوئی، قم، مؤسسة إحیاء آثار اإلمام الخویی، 1418.
- دادگر، یداهلل، مؤلفهها و ابعاد اساسی حقوق واقتصاد، تهران، انتشارات پژوهشکده اقتصاد دانشگاهتربیت مدرس و انتشارات نور علم، 1389.
- دهخدا، علی اکبر، لغتنامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه، 1390.
- رشتی، حبیب اهلل، التعلیقة علی مکاسب الشیخاألنصاری، قم، مجمع الذخائر اإلسالمیة، 1316.
- سبزواری، سید عبداالعلی، مهذب االحکام فیبیان الحالل و الحرام، قم، دفتر آیت اهلل سبزواری .1414
- شهیدی، مهدی، حقوق مدنی 3 تعهدات، تهران،انتشارات مجد، 1387.
- طباطبایی حکیم، سیدمحسن، نهج الفقاهة، قم، انتشارات 22 بهمن، 1390.
- طریحی، قمرالدین محمد، مجمع البحرین، جلد ششم، تهران، مکتب المرتضویه، 1416.
- طوسى، محمد بن حسن، الخالف، قم، دفتر انتشارات اسالمی، 1407.
- عبدیپور فرد، ابراهیم، وصالی ناصح، مرتضی،»توسعه مفهوم و مصادیق مال در فضای مجازی)مطالعه تطبیقی مالیت دادههای رایانهای در حقوق اسالم، ایران و کامنال(«. پژوهش تطبیقی حقوق اسالم و غرب، دوره اول، شماره چهارم، 1396.
- فیروزآبادی، محمدبن یعقوب، دارالکتب العلمیه،جلد چهارم، بیروت لبنان، منشورات محمد علی بیضون، 1415.
- قریشی بنایی، علی اکبر، قاموس، جلد هفتم،چاپ ششم، تهران، دارالکتب االسالمیه، 1412.
- کاپوراسو، جیمز ای، لوین، دیوید پی، نظریههای اقتصاد سیاسی، ترجمه محمود عبداهللزاده، تهران، نشر ثالث، 1387.
- کاتوزیان، ناصر، دورۀ مقدماتی حقوق مدنی اموالو مالکیت، تهران، نشر میزان، 1386.
- کاظمی، محمود، پیلوار، رحیم، »تبارشناسی مال: مطالعه تطبیقی در حقوق اسالم و غرب«، پژوهشنامه حقوق اسالمی، سال نوزدهم، شماره اول، 1397.
- کاویانی، کوروش، اصل عدم استناد به ایرادات،رساله دکتری، دانشگاه تهران، 1377.
- مروج جزایری، سید محمدجعفر، هدی الطالب الی شرح المکاسب، بیروت، مؤسسةالتاریخ العربی، .1428
- معلوف، لویس، المنجد فی اللغه، ترجمه محمد بندر ریگی، انتشارات دارا العلم، 1363.
- معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، جلد سوم، تهران، انتشارات امیر کبیر، 1375.
- مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهة کتاب البیع،قم، انتشارات مدرسة االمام علی بن ابی طالب، .1425
- میرسجادی، نظام، سیستم قیمتها و تخصیصمنابع تولیدی، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1379.
- نائینی، محمدحسین، المکاسب والبیع، قم، دفتر انتشارات اسالمی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1391.
- نعیمی، سید مرتضی، »پیشینه رویکرد تحلیلاقتصادی حقوق«، فصلنامه مطالعات حقوقی آزاد، دوره پنجم، شماره شانزدهم، 1391
- واسطى زبیدى حنفى، محبالدین، تاج العروسمن جواهر القاموس، بیروت، دار الفکرللطباعة والنشر و التوزیع، 1414.