بررسی فقهی_ حقوقی مسئولیت مدنی تولیدکنندگان مواد غذایی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور، ایران.

2 عضو هیئت علمی گروه الهیات (فقه و مبانی حقوق اسلامی )دانشگاه پیام نور،تهران، ایران.

3 کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه شهید بهشتی

10.22034/ejs.2022.326916.1142

چکیده

زمینه و هدف : مسئولیت مدنی تولید کنندگان مواد غذایی، از مباحث نوین مسئولیت مدنی به شمار میرود. تولید انبوه انواع مواد غذاییِ ‌نو ترکیب و همچنین کمبود مواد غذایی در نقاط قابل توجّهی از دنیا، ‌‌‌‌‌توجه خاص به این نوع از مسئولیت به منظور حمایت از سلامت جسمی مصرف کنندگان را بیش از پیش، ضروری میسازد. در پژوهش پیش روی بر آن هستیم تا مسئولیت مدنی تولید کنندگان مواد غذایی را با تمرکز بر مبانی فقهی و نظام حقوقیِ حال حاضر ایران، مورد تبیین و ارزیابی قرار دهیم.
یافته ها : بررسی فقهی و حقوقی مسئولیت مدنی تولیدکنندگان مواد غذایی در نظام حقوقیِ حال حاضر ایران، حاکی از فقدان مجموعه قانونی منسجم در این ارتباط میباشد. عدم بکارگیریِ نهادهای حقوقی مدرن همچون خسارت تنبیهی در این ارتباط نیز از دیگر کاستی های نظام مسئولیت مدنیِ حال حاضر ایران به شمار میرود.
نتیجه گیری : در سطح قانونگذاری، مجموعه مقررات حال حاضر نظام حقوقی ایران در ارتباط با مسئولیت مدنی تولیدکنندگان مواد غذایی، حاکی از فقدان انسجام در پذیرش مبنای مسئولیت و همچنین عدم بکارگیری نهادهای نوین حقوقی در این ارتباط دارد. در سطح قضایی نیز مقاومت رویه محاکم در صدور حکم به خسارات خاص ناشی از مصرف مواد غذایی، محلّ تأمل بوده و اتّخاذ رویکرد بایسته از جانب سیاستگذاران قضایی کشور را اقتضاء می نماید.

کلیدواژه‌ها


- اسماعیلی، محسن، نظریه خسارت: بررسی لزوم جبران خسارت­های معنوی و مسوولیت ناشی از تفویت منافع و فرصت­ها از دیدگاه فقه و حقوق تطبیقی، چاپ اول، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1377.
- افضلی حسینی، عهدیه السادات، امیرمحمدی، محمدرضا، احمدپور گهرت، ایوب، «مسئولیت مدنی تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان مواد خوراکی معیوب در حقوق ایران»، مجله علمی حقوق خصوصی، دوره یازدهم، شماره یک، 1393.
- امامی، سید حسن، حقوق مدنی، جلد اول، چاپ سی و دوم، تهران، انتشارات اسلامیه، 1390.
- تقی­زاده، ابـراهیم، خسروی فارسانی، علی، موسی­پور، میثم، «ماهیت و آثار (خسارت تنبیهی) در حقوق کامن­لا (با مطالعه تطبیقی)»، مجله دانش حقوق مدنی، سال اول، شماره یک، 1391.
- جعفری تبار، حسن، مسئولیت مدنی کالاها، چاپ اول، تهران، انتشارات نگاه معاصر، 1397.
- جعفری لنگرودی، محمّد جعفر، ترمینولوژی حقوق، چاپ بیست و هفتم، تهران، انتشارات گنج دانش، 1394.
- داراب­پور، مهراب، سلطانی احمدآباد، سعید، «فلسفه حقوقی و ماهیت خسارت تنبیهی»، مجله حقوقی بین­المللی، سال سی و دوم، شماره پنجاه و دو، 1394.
- رضوانی، حمیدرضا، گل علی زاده، فاطمه، «ارزیابی و تحلیل استراتژی­های ورود محصولات غذایی به بازارهای خارجی»، دو فصلنامه تحقیقات بازاریابی نوین، دوره اول، شماره سه، 1390.
- سعادت مصطفوی، سید مصطفی، پایکاری، محمّد جواد، «نگرشی جدید به مبانی مسئولیت مدنی در حقوق ایران و فقه امامیه»، دو فصلنامه آموزه­های حقوقی گواه، سال سوم، شماره یک، 1396.
- سلطانی­نژاد، هدایت الله، یونسی، عطیه، کشاورز، مونس، بررسی تطبیقی خسارت معنوی، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان دانش، 1394.
- صبوری­پور، مهدی، رهبر، مهتاب، «بررسی تطبیقی ارزیابی خسارت درد و رنج و میزان آن در صدمات بدنی غیرکشنده در حقوق ایران و آمریکا»، فصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی، دوره یازدهم، شماره دو، 1399.
- صفایی، حسین، رحیمی، حبیب الله، مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد): تجدیدنظر و اضافات، چاپ دهم، تهران، انتشارات سمت، 1396.
- عالی­پناه، علیرضا، «بررسی تطبیقی دیه و خسارات تنبیهی در فقه امامیه و نظام حقوقی کامن‌لا»، دو فصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی، دوره نهم، شماره بیست و هفت، 1391.
- عبداللهی، مریم، مقررات حمایت از حقوق مصرف­کننده در ایران و اتحادیه اروپا، چاپ اول، تهران، انتشارات ویهان، 1397.
- عبدی­پور، ابراهیم، پرتو، حمیدرضا، «قانون حمایت از مصرف­کنندگان حرکتی رو به جلو یا بازخوانی قواعد سنتی»، دو فصلنامه نامه مفید، شماره بیست، 1390.
- علوی قزوینی، سید علی، مسعودیان­زاده، سید ذبیح­الله، «قاعده من له الغنم فعلیه الغرم»، پژوهشنامه­ی اندیشه­های حقوقی، دوره جدید، شماره یک، 1393.
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، چاپ چهاردهم، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1399.
- قاسمی حامد، عباس، خسروی فارسانی، علی، آقا بابایی، فهیمه، «خسارت تنبیهی در حقوق ایران»، مجله حقوقی دادگستری، دوره هفتاد و هفتم، شماره هشتاد و یک، 1392.
- قره سید رومیانی، میرهادی، جبران خسارت در مرگ‌های خطایی، مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و ایالات متحده آمریکا، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد، 1399.
- کاتوزیان، ناصر، الزامات خارج از قرارداد، مسئولیت مدنی: قواعد عمومی، جلد اول، چاپ چهاردهم، تهران، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، 1395.
- گلبرارزاده شیرتبار، علی، بررسی اصول و مبانی فقهی مسئولیت مدنی، پایان­نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، 1381.
- موسوی­فر، سیده سمیه، مسئولیت مدنی تولیدکنندگان و عرضه­کنندگان مواد غذایی در حقوق ایران و انگلستان، پایان­نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده ادبیات و علوم سیاسی، دانشگاه گیلان، 1394.
- هاشمی، سید احمد علی، تقی­زاده، ابراهیم، مسئولیت مدنی (ضمان قهری)، چاپ چهارم، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور، 1393.
منابع لاتین
- Boyd J, Ingberman D, Do Panitive Damages Delerrence? Business Law & Eccrmics Center Of wishingtne Unrvesity PAR, Working Paper No, 1995.
- Gotanda J, Punitive Damages: A Comparative Analysis, Columbia Journal of Transnational Law, 2003;42(2).