مسئولیت مدنی فرار مالیاتی مدیران شرکت‌های تجاری با فاکتور صوری از نگاه فقه و حقوق

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج

چکیده

زمینه و هدف: با اجرایی شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده از نیمه دوم سال 1387 خرید و فروش فاکتور صوری به منظور فرار مالیاتی نیز توسط برخی از مدیران شرکت­های تجاری مورد استفاده واقع گردید، که این موضوع علاوه بر جرم بودن در قوانین مالیاتی، می­تواند مصداق تصرف غیرقانونی در وجوه و اموال دولتی نیز تلقی و از طریق مراجع قضایی قابل پیگیری بوده و چنانچه این اقدام منجر به ورود خسارت نیز گردد، خسارت وارده قابل مطالبه می­باشد. آنچه در این مقاله محل بحث واقع شده، مسئولیت مدنی مدیران شرکت­های تجاری می­باشد که به منظور فرار از پرداخت مالیات اقدام به خرید و فروش فاکتور صوری می­نمایند.
مواد و روش‌ها: این پژوهش با استفاده از داده­های گردآوری شده از منابع مختلف اعم از کتب و مقالات علمی، تخصصی و سایت­های علمی معتبر و فیش­برداری از آنها به صورت بنیادی نظری (تحلیلی و توصیفی) گردآوری شده است.
یافته‌ها: چنانچه مدیران شرکت­های تجاری به منظور فرار از پرداخت مالیات اقدام به خرید و یا فروش فاکتور صوری نمایند و این اقدام موجب ورود ضرر و زیان مادی، معنوی و اقتصادی به شرکت تجاری، حقوق بگیران، سهامداران و اشخاص ثالث گردد، این اقدام جرم تلقی گردیده و به موجب قواعد عام مسئولیت مدنی و همچنین قواعد فقهی، واردکنندگان ضرر و زیان در قبال آسیب­دیدگان، مسئولیت مدنی داشته و ملزم به جبران خسارت وارده می­باشند.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است.
نتیجه‌گیری: برخی از مدیران شرکت­های تجاری برای فرار از پرداخت مالیات، اقدام به خرید و فروش فاکتور صوری می­نمایند، این اقدام علاوه بر جرم بودن در قوانین مالیاتی که مجازات آن ممنوعیت شرکت از یک یا چند فعالیت شغلی و یا ممنوعیت از اصدار برخی از اسناد تجاری برای مدت شش ماه تا دو سال می­باشد، می­­تواند مشمول عنوان تصرف غیرقانونی در وجوه و اموال دولتی نیز گردد. با اقامه دعوی سازمان امور مالیاتی در مراجع قضایی و صدور حکم دادگاه، ضرر و زیان مادی، معنوی و اقتصادی که ممکن است وارد گردد شامل: پرداخت جرائم مالیاتی، لطمه به حیثیت، اعتبار و مخدوش شدن شهرت تجاری شرکت، اعلام نام شرکت به عنوان مؤدی فاقد اعتبار در سامانه مالیاتی و ممنوعیت شرکت از برخی فعالیت­­ها می­باشد. لذا خسارت وارده از عاملین ورود ضرر و زیان قابل مطالبه می­باشد، مسئولیت مدنی این قبیل مدیران از زاویه قواعد عام مسئولیت مدنی و همچنین قواعد فقهی مانند قاعده تسبیب، اتلاف و لاضرر قابل توجیه می­باشد.

کلیدواژه‌ها


- اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت، تهران، انتشارات سمت، 1384.
- اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت شرکت های تجاری، جلد دوم ،تهران، انتشارات سمت، 1384.
- امامی، سید حسن، حقوق مدنی، جلد اول، چاپ هشتم، کتابفروشی امامیه، 1370.
- بادینی، حسن، فلسفه مسئولیت مدنی، شرکت سهامی انتشار، 1384.
- بادینی، حسن، بررسی تطبیقی قابلیت جبران ضرر اقتصادی در مسئولیت مدنی، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 41، شماره 1، 1390 . 
- بهرامی احمدی، حمید، مسئولیت مدنی ،تهران، نشر میزان، 1388.
- پناهی، محمد قاسم، طهماسبی بلداجی، فرهاد و  نکو آمال کرمانی، مرجان، راهنمای کاربردی عملیاتی مالیات بر ارزش افزوده و تکالیف قانونی مؤدیان، تهران، سازمان امور مالیاتی کشور، 1390.
- تقی زاده، ابراهیم و هاشمی ،سید احمد علی، مسئولیت مدنی ضمان قهری، تهران، دانشگاه پیام نور، 1391.
- جر،خلیل، فرهنگ عربی به فارسی لاروس، ج1، ترجمه سید حمید طبیبیان، انتشارات امیر کبیر، 1375.
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، انتشارات گنج دانش، 1372.
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، حقوق تعهدات، چاپ دوم، 1369.
- جعفری مجد، محمد و حسینی، سید یاسر، جبران ضرر اقتصادی محض، پژوهش نامه اندیشه های حقوقی، 1391.
- جویباری، عباس، بررسی بزه خیانت در امانت، اختلاس و تصرف غیر قانونی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 1366.
- حسینی نژاد، حسینقلی، مسئولیت مدنی، تهران، مجد، 1377.
- حبیب زاده، محمد جعفر، حقوق جزای اختصاصی، تهران، انتشارات سمت، 1383.
- حبیب زاده، عباس، منصور آبادی، بررسی تطبیقی و تصرف غیر قانونی در حقوق کیفری ایران، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 4،ش 2، تابستان، 1379.
- حبیب زاده، محمد جعفر، تحلیل جرم تصرف غیر قانونی در وجوه و اموال دولتی، مجله نظارت و بازرسی، پیاپی 6 ، زمستان، 1387.
- دپارتمان حقوق و علوم سیاسی، حقوق تجارت، گروه آموزشی حقوق خصوصی، چاپ اول، 1387.
- دمیر چیلی، محمد، حاتمی ،علی و قرایی، محسن، قانون تجارت در نظم حقوق کنونی، تهران، انتشارات میثاق عدالت، 1386.
- راستین، منصور، مقررات کیفری در امور دولتی، انتشارات دانشگاه تهران، 1352.
- ره پیک، سیامک، خسارت عدم النفع، مجله دیدگاه های حقوقی، شماره 19، 1379.
- ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، تهران، انتشارات دادگستر، 1376. 
- شکاری، روشنعلی، نقد و بررسی تبصره 2 ماده 515 ق.آد.م شماره 52 مجله دانشکده حقوق دانشگاه تهران، 1380.
- صانعی، پرویز، حقوق جزای عمومی، ج 1،تهران،انتشارات گنج دانش، 1374.
- عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد2، قم، انتشارات داور، 1316.
- عرفانی، محمود، حقوق تجارت، جلد اول، نشر  میزان، 1388.
- عرفانی، محمود، حقوق تجارت، جلد دوم، نشر  میزان، 1388.
- عباسلو، بختیار، مسئولیت مدنی با نگرش تطبیقی، تهران، نشر میزان، 1390.
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، تهران، انتشارات امیر کبیر، 1361.
- غروی نائینی، میرزا محمد حسین، منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، جلد دوم، تهران، مطبعه حیدری، 1373.
- فرح بخش، مجتبی، تاملی در رکن مادی کلاهبرداری و تحصیل مال به طریق نامشروع، فصلنامه مطالعات حقوق دانشگاه تهران، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 39، شماره 2 تابستان، 1388.
- فصیحی زاده، علیرضا، تفویت منفعت و مبانی ضمان آوری آن، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 41،شماره 3،پاییز ، 1390.
- قاسم زاده، مرتضی، الزام ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد، تهران، نشر میزان، 1388.
- قانون مجازات اسلامی مصوب مجلس شورای اسلامی 1/2/1392
- قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب مجلس شورای اسلامی1/2/1387
- قانون مالیات های مستقیم مصوب مجلس شورای اسلامی مصوب1394
-کاتوزیان ،ناصر، مسئولیت مدنی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1376.
-کاتوزیان ،ناصر، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، تهران، میزان، 1387.
-کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی(ضمان قهری-مسئولیت مدنی)تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1369.
-کاظمی، محمود، نظریه از دست رفتن فرصت در مسئولیت مدنی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 53، 1380.
-گلدوزیان، ایرج، حقوق جزای اختصاصی، ج 1،تهران،انتشارات جهاد دانشگاهی، 1368.
- لشکری ،علیرضا، نظام مالیاتی اسلام، تهران، پایگان، 1380.
- متین، علیرضا، فرهنگ قانون گریزی و نا کارآمدی نظام مالیاتی کشور، تهران، قطره، 1382.
- محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه، مرکز نشر علوم اسلامی، 1390.
- محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه، نشر علوم اسلامی، 1370.
- محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه در بخش مدنی، جلد اول ، تهران، انتشارات سمت، 1384.
- مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیه، جلد دوم، قم، مدرسه الامام علی بن ابی طالب، 1425.
- مهدی‌پورعطاآبادی،اکبر، تحلیلی بر نظام مالیاتی کشور،سازمان برنامه و بودجه استان اصفهان، 1382.
- نوین، پرویز، مسئولیت مدنی تطبیقی،تهران، انتشارات گنج دانش، 1392.
- ولیدی، محمد صالح و قنبری، مجید، جرم تصرف غیر قانونی در وجوه و اموال دولتی و عمومی، مجله حقوقی عدالت آراء، شماره 4و5،تابستان و پاییز، 1385.
- یزدانیان، علیرضا، حقوق مدنی قلمرو مسئولیت مدنی ،تهران، ادبستان، 1379.
 
-Von Bar Christian von 2000 The Common European Law of Torts vol 2 Clarendon press Oxford first published.
-Neethling, Johann, Personality Rights, 2006, In Elgar Encyclopedia of Comparative, edited by Jan M. Smits, Edward Elgar.
-Wright, Jane, 2001, Tort Law and Human Rights, Oxford : Hart                                                              
-kinder, Richard, 2006, Casebook on Tort, ninth edition, Oxford University press.