جنبه‌های اقتصادی مسئولیت مدنی دولت در سوانح هوایی در فقه و حقوق بین‌الملل

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: یکی از موضوعات مهم در حوزه­ی حمل و نقل و صنعت هوایی، مسئولیت دولت­ها می­باشد. هدف از پژوهش حاضر امکان­سنجی اعمال الگوی مسئولیت مشدد برای دولت­ها در قبال سوانح هوایی و راه­کار مالی-اقتصادی جبران خسارات وارده در پرتو نظام حقوق مسئولیت بین­المللی دولت­ها و فقه امامیه می­باشد.
مواد و روش‌ها: این تحقیق از نوع نظری بوده ‌روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی می‏باشد و روش جمع‏آوری اطلاعات بصورت کتابخانه‏ای است و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.
یافته‌ها: روش­های جبران خسارات وارده در موارد ورود سوانح هوایی، غالباً از طرق مالی-اقتصادی می­باشد؛ از این منظر میان نظام حقوق مسئولیت بین­المللی دولت­ها و نظام فقه امامیه هم­سویی وجود دارد. اما این وضعیت در ارتباط با الگوی مسئولیت دولت حاکم نیست.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت­داری رعایت شده است.
نتیجه‌گیری: تعهدات دولت­ها در زمینه «حق حیات» دارای وصفِ «آمره» می­باشند. در نتیجه در فضای حقوق مسئولیت بین­المللی این امکان وجود دارد که الگوی مسئولیت مشدد (یا همان مسئولیت برای نقض قواعد آمره) برای دولت­ها در نظر گرفته شود. اما این تفکیک در فضای فقه امامیه وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


حسینی­نژاد، حسینقلی، مسئولیت مدنی، تهران، مجد، 1389.
خدابخشی، عبدالله، حقوق بیمه و مسئولیت مدنی، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1400، چاپ سوم،
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: الزامهای خارج از قرارداد، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1385، چاپ چهارم.
محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه جلد اول، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ54، 1399، صص 61-64
یاقوتی، ابراهیم، خزایی احمدرضا، بیرانوند، فرید، جستارهایی پیرامون قواعد آمره و تعهدات عام­الشمول در حقوق بین­الملل، تهران، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، 1398.
مقالات
بابائی، ایرج. نقد اصل قابلیت جبران کلیه خسارات در حقوق مسئولیت مدنی ایران. پژوهش حقوق عمومی، دوره 7، شماره 16، سال 1384.
بادینی، حسن، هدف مسئولیت مدنی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 66، 1383.
تبریزی، علی، اصل جبران کامل زیان، مطالعات فقه و حقوق اسلامی سال هفتم پاییز و زمستان 1394 شماره 13.
خادم سربخش, مهدی, سلطانی نژاد, هدایت الله. اصل قابلیت جبران کلیه خسارات. مبانی فقهی حقوق اسلامی, دوره دوم، شماره 6، سال 1392.
نقیبی، ابوالقاسم، نظریه جبران مالی خسارت معنوی در حقوق اسلامی، نشریه الهیات و معارف اسلامی، شماره 77، 1386.
هاشمی، سید حسین، تغلیظ دیه در جنایات غیرعمدی، در حقوق کیفری ایران، فقه شیعه و اهل سنت، حقوق تطبیقی، شماره 114، 1399.
پایانامه­ها
بیرانوند، فرید، رویه­ی محاکم ملی در مواجهه­ی با حقوق نرم بین­المللی با تأکید بر حقوق بشردوستانه، پایانامه دکتری تخصصی حقوق بین­الملل عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، 1399.
بیرانوند، فرید، قواعد آمره و تعهدات عام­الشمول، پایانامه کارشناسی ارشد حقوق بین­الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، 1392.
عربی
حر عاملی،محمد، وسائل الشیعه، قم، انتشارات آل بیت، 1414 ه.ق. جلد 18.
خمینی، سید روح‌الله، روح الله رسائل، قم، انتشارات اسماعیلیان، 1410 ه.ق. جلد اول.
طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، قم، انتشارات مکتبه المرتضویه، 1363 ه.ش. جلد سوم.
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، قم، انتشارات اسلامیه، 1400 ه.ق. جلد 5.
نجفی خوانساری، موسی بن محمد، منیه الطالب، قم، انتشارات المطبعه الحیدریه، 1373 ه.ش. جلد دوم.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، قم، انتشارات اسلامیه، 1410 ه.ق. جلد 43.