بررسی ادله حلیّت یا حرمت عصیر عنبی

نوع مقاله : علمی

نویسنده

دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان

چکیده

موضوع این پژوهش، بیان ادله فقهی حرمت یا حلیت عصیر عنبی می باشد. اکثر فقها و محدثین اتفاق کرده‏اند در اینکه خمر در عصیر عنبی حقیقت است اعم از اینکه غلیان به نفسه باشد یا بوسیله‏ی آتش و غیره و اگر به میزان معینی برسد مبدل به خمر شده و نوشیدن آن به علت مست کنندگی، پیامدهای سوء فردی و اجتماعی بسیاری دارد و به همین علت در قرآن کریم از پلیدی‏ها شمرده و تحریم شده است؛ بنابراین شرب آن به علت نجاست و مست کنندگی به موجب سنت، کیفر قضائی 80 ضربه را بر دارندگان شرایط، در پی دارد. هم چنین فقیهان شیعه بر حرمت شرب آن به دلیل نص قرآن اجماع دارند اما در رابطه با نجاست آن اختلاف نظر دارند که فتوای غالب و مشهور آن ها نجاست است. موضوع دیگر قابل طرح، حرمت معامله و خرید و فروش عصیر عنبی است که تحلیل فقها این است که این معامله باطل خواهد بود. در نهایت میتوان بیان داشت که عصیر عنب مقدار کم یا زیادش در حرمت فرقی نداشته و عنوان نجاست را دارد، و اجتناب از آن ضروری است.

کلیدواژه‌ها


* ابــن حمــزه، محمــد بــن علــی، الـــوسیله الــی نیــل الفضیلــه، محقق:حســون، محمــد، زیــر نظر:مرعشــی، 
محمــود بــن شــهابالدین، قــم، کتابخانــه حضــرت آیــت اهلل العظمــی مرعشــی نجفــی)ره(. 
* ابـن منظـور، ابوالفضـل، جمـال الدیـن، محمدبـن مکـرم، لسـان العـرب1414، ق، بیـروت: دارالفکـر للطباعـه 
و النشـر و التوزیـع، چ سـوم.
* اصفهانــی، فاضــل هنــدی، محمدبــن حســن، )1416 ق(، کشــف اللثــام واإلبهــام عــن قواعداألحــکام، قــم: 
انتشــارات اســامی جامعــه مدرســین، چ .1
* آقا تبریزی، میرزا جواد، تقریرات خارج فقه، صالح، امیرحسین.
* بحرانـی، آل عصفـور، یوسـف بـن احمدبـن ابراهیـم، )1405 ق(، الحدائـق الناضـره فـی أحـکام العترهالطاهـره، 
قـم: انتشـارات اسـامی جامعـه مدرسـین، چ .1
* بستانی، فؤادافرام؛ مهیار،رضا، )1375ش(، فرهنگ ابجدی، قم: انتشارات اسالمی جامعه مدرسین، چ .2
* البهبهانـی، محمدباقـر الوحیـد، حاشـیه مجمـع الفائـده و البرهـان ]مقـدس اردبیلـی[1417،ق، قـم، موسسـه 
العالمـه المجـدد الوحیـد البهبهانـی.
* البهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل، )1419 ق(، الرسائل الفقهیه، قم: مؤسسه عالمه وحید بهبهانی.
* جوهــری، اســماعیل بــن حمــاد ، الصحــاح: تــاج اللغــة و صحــاح العربیــة، ۱۳۷۶ق، محقق:عطــار، احمــد 
عبدالغفــور، بیــروت، دار العلــم للمالییــن.
ِ * حسینی بوشهری، درس خارج فقه )حرمت و حلیت دبس )شیره((، .1391 
* حسـینی عاملـی، محمدجـواد بـن محمـد، مفتـاح الکرامـة فـی شـرح قواعـد العالمـة، ) 1247 ـ 1337 هــ (، 
بیـروت، دار احیـاء التـراث العربـی، ج.2
* حلـی، حسـن بـن یوسـف ، إرشـاد األذهـان إلـی أحـکام اإلیمـان، 1049ق، محقق:تبریزیـان، فـارس، قـم، 
موسسـه النشـر االسـامی التابعـه لجماعـه المدرسـین بقـم، ج.1
* حلـی، حسـن بـن یوسـف ، مختلـف الشـیعة فـی أحـکام الشـریعة، ،١٣٧۴ قـم، موسسـه النشـر االسـامی 
التابعـه لجماعـه المدرسـین بقـم، ج.1
* خویـی، ابوالقاسـم موسـوی ، مبانـی تکملـه المنهـاج )موسـوعة اإلمـام الخوئـی(، قـم، موسسـه احیـاء آثـار 
االمـام الخویـی، ج.1
* خویی، ابوالقاسم موسوی ، )بی تا(، معجم رجال الحدیث وتفصیل طبقات الرجال، بی جا.
* سـبزواری، محقـق، محمدباقربـن محمدمؤمـن، )1423 ق(، کفایـه األحـکام، قـم: انتشـارات اسـامی جامعـه 
مدرسـین، چ.1
* شـهید ثانـی، زیـن الدیـن بـن علـی، روض الجنـان فـی شـرح إرشـاد األذهـان، ،١٣٨٠ محقـق: پژوهشـگاه 
علــوم وفرهنــگ اســامی)دفتر تبلیغــات اســامی(، قــم، بوســتان کتــاب )انتشــارات دفتــر تبلیغــات اســامی 
حـوزه علمیـه قـم(.
* شــیخ زیــن الدیــن، شــیخ حســن، معالــم الدیــن و مــاذ المجتهدیــن ، )م ۱۰۱۱ ّ ق(، قــم، مؤسســه نشــر 
اســامى وابســته بــه جامعــه مدرســین.
27
* طریحــی، فخرالدیــن بــن محمــد ، مجمــع البحریــن،١٣٧۵، محقق:حســینی اشــکوری، احمــد، تهــران، 
ناشــر:مرتضوی، ج.1
،ّ محمدبن حسن، )1409 ق(، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت علیه السالم ، چ.1
* عاملی، حر
* عاملــی، زیــن الدیــن بــن علــی، )1413 ق(، مســالک األفهــام إلــی تنقیــح شــرائع اإلســام، قــم: مؤسســه 
المعــارف اإلســامیه، چ.1
* فاضل لنکرانی، محمدجواد، دروس فقه مکاسب محرمه،1385، قسمت دوم، جلسه .23
* فراهیدی، خلیل بن احمد، )1410 ق(، کتاب العین، قم: نشرهجرت، چ.2
* فیروزآبادی، محمد بن یعقوب ،القاموس المحیط، بیروت، بی تا، دار الکتب العلمیه، ج.1
* کلینی، ابوجعفر، محمدبن یعقوب، )1429 ق(، الکافی، قم: دارالحدیث للطباعه و النشر، چ .1
* گیالنــی قمــی، میــرزا ابوالقاســم بــن حســن، غنائــم االیــام، ۱۲۳۱ق، قــم، دفتــر تبلیغــات اســامی حــوزه 
علمیــه، ج.1 
* نجفـی، محمدحسـن، )1404 ق(، جواهرالـکالم فـی شـرح شـرائع اإلسـام، بیـروت: دارإحیاءالتـراث العربـی، 
چ .7
* الحرالعاملــى، وسائلالشــیعه الــى تحصیــل مسائلالشــریعه، ج،12 ص 168-170; کتــاب تجــارت بــاب 59
از ابـواب مایکتسـب بـه، ج 1 تـا.10
* محقــق ســبزواری ، محمــد باقــر بــن محمــد مومــن ، کفایــه الفقــه )المشــتهر بکفایــه االحــکام(، ،١٣٨١ 
محقق:واعظـی اراکـی، مرتضـی، قـم، دفتـر انتشـارات اسـامی وابسـته بـه جامعـه مدرسـین حـوزه علمیـه قـم.
* محقـق کرکـی، علـی بـن حسـین، جامـع المقاصـد فـی شـرح القواعـد، ۱۴۰۸ق ، قـم، موسسـه آل البیـت 
علیهـم السـام الحیـاء التـراث، چـاپ اول.
* الموسوى‏الخمینى)ره(، روح اهلل، مکاسب محرمه، ج ،1 ص47 و .146
* الموســوى‏الخمینى ّ )ره(، ســیدروح الل موســوی، )بــی تا(، تحریرالوســیله، قــم: مؤسســه مطبوعــات دارالعلــم، 
چ .1
* موسـوی سـبزواری، عبـد االعلـی، مهـذب األحـکام فـی بیـان الحـال والحـرام، ۱۳۹۶ق ، قـم، یـزدی، محمـد 
کاظـم بـن عبـد العظیـم، موسسـة المنـار، ج.2
ّ * مؤسسـه دائـرة المعـارف فقـه اسـامى، فرهنـگ فقـه )فارسـی( مطابـق مذهـب اهـل بیـت علی ّ هـم السـام، 
1387 ّ ، ناشـر: مؤسسـه دائـرة المعـارف فقـه اسـامى، چـاپ اول.
* همدانـی، رضـا بـن محمـد هـادی ، مصبـاح الفقیـه، ،١٣٧۶ محقـق: باقـری، محمـد، قـم، الموسسـه الجعفریـه 
الحیــاء التراث.
* یاداشتهای لجنه علمی، مکاسب محرمه)االکتساب باالعیان النجسه(، مدرسه عالی خاتم االوصیاء)ص(.
* الیــزدی، الغایــة القصــوى، ،1359 ترجمــة الشــیخ عبــاس قمــی، طهــران، إنتشــارات المکتبــة المرتضویــة 
إلحیــاء اآلثــار الجعفریــة، ج.1
* یـزدی، محمـد کاظـم بـن عبـد العظیـم، العـروة الوثقـی مـع تعلیقـات )خمینـی، خویـی، گلپایگانـی، مـکارم(، 
۱۳۳۷ق، قـم، مدرسـه االمـام علـی بـن ابـی طالـب علیـه السـام.