موانع، چالش‌ها و محدودیت‌های حق دسترسی به پرونده‌های قضایی

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 گروه حقوق دانشگاه شاهد

2 هیات علمی دانشگاه

چکیده

یکی از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین اصول حاکم بر دادرسی منصفانه حق دسترسی است که این حق در قوانین نظام‌های دادرسی مترقّی گنجانیده و بدون هیچ گونه محدودیتی، در تمامی مراحل فرآیند رسیدگی به پرونده اعمال می‌گردد. در واقع، بدون وجود حق دسترسی، دستیابی به اصول بنیادین دیگر از قبیل تساوی سلاح‌ها، بی‌طرفی و ترافعی شدن امکان‌پذیر نخواهد بود. به عبارتی دیگر، از مجرای چنین حقی است که اجرای اصول دیگر آیین دادرسی کیفری میسّر خواهد شد. قلمرو و دامنه شمول این حق، از مرحله تحقیقات مقدماتی و شروع به تعقیب و تحقیق تا مرحله رسیدگی و صدور حکم را در بر می‌گیرد. ایجاد هرگونه محدودیتی در اجرای مطلق و بی‌چون و چرای این حق، نیل به دادرسی منصفانه را با خدشه جدی و اساسی مواجه خواهد ساخت. حق دسترسی، از یک سو ناظر بر حق حضور و مداخله وکیل در تمامی مراحل دادرسی از جمله تحقیقات مقدماتی و از سوی دیگر، ناظر بر دسترسی مطلق و بی‌قید و شرط اصحاب دعوی و وکلای مدافع به تمام اوراق و مندرجات پرونده و امکان اخذ رونوشت یا روگرفت از آن می‌باشد. جرایم مرتبط با امور پزشکی و دارویی از دو منظر، هم بزه‌دیده و هم بزهکار، واجد حساسیت و اهمیت می‌باشند؛ تقابل اجرای حق دسترسی به پرونده‌های قضایی مرتبط با جرایم پزشکی و دارویی با ماده 648 قانون تعزیرات مصوب 1375که ناظر بر ممنوعیت افشاء اسرار حرفه‌ای و شغلی است، مهم‌ترین چالش در زمینه حق دسترسی به چنین پرونده‌هایی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


منابع فارسی:
* آشوری، محمد، »عدالت کیفری، مجموعه مقاالت«، چاپ اول، تهران، گنج دانش، .1376 
* اردبیلـی، محمـد علـی، »تفهیـم اتهـام یـا حـق اطـاع از موضـوع و دالیـل اتهـام«، مجلـه تحقیقـات حقوقـی، 
شـماره چهـل و سـوم، سـال ششـم، .1376 
* باقـری نـژاد، زینـب، »اصـول بنیادیـن حاکـم بـر مرحلـه تحقیقـات مقدماتـی در آییـن دادرسـی کیفـری 
ایــران و دیــوان کیفــری بیــن المللــی«، رســاله دکتــری حقــوق کیفــری و جــرم شناســی، دانشــکده حقــوق 
دانشــگاه شــهید بهشــتی، ســال .1394 
* شاملو، باقر، »علوم جنایی، مجموعه مقاالت«، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت، .1383 
* حیــدری، ســیروس، »علــم قاضــی و اصــل تناظــر«، مجلــه تحقیقــات حقوقــی، دانشــکده حقــوق دانشــگاه 
شــهید بهشــتی، شــماره دوم، .1389 
* خالقــی، علــی، »نکتههــا در قانــون آییــن دادرســی کیفــری«، چــاپ اول، انتشــارات موسســه مطالعــات 
پژوهشهــای حقوقــی شــهر دانــش، .1393 
* عبـادی، مهـدی، »اصـل تسـاوی سـاحها در حقـوق ایـران و انگلسـتان بـا تأکیـد بـر ابـراز ادلـه«، پایـان 
نامـه کارشناسـی ارشـد حقـوق جـزا و جـرم شناسـی، دانشـکده حقـوق دانشـگاه شـهید بهشـتی، .1392 
* عبداللهـی، افشـین، »تعامـل جـرم شناسـی و آییـن دادرسـی کیفـری«، رسـاله دکتـری حقـوق کیفـری و 
جـرم شناسـی، دانشـکده حقـوق دانشـگاه شـهید بهشـتی، .1393 
* فرح بخش،مجتبی،»مفهوم ومبانی حقوق دفاعی متهم«،مجله حقوقی دادگستری،سال هفتادم، .1385 
* مظاهــری، امیــر مســعود، »مفهــوم مداخلــه وکیــل مدافــع در تحقیقــات مقدماتــی«، مجلــه حقوقــی 
دادگســتری، ســال هفتــادم، .1385 
* نیازپـور، امیرحسـن،»حق متهمـان مبنـی بـر داشـتن وکیـل در فرآینـد کیفری؛جلـوهای از حقـوق شـهروندی«، 
مجلـه تحقیقـات حقوقـی، دانشـکده حقـوق دانشـگاه شـهید بهشـتی، شـماره پنجـاه و هشـتم، سـال.1371 
* یکرنگـی، محمـد، »حـدود اختیـارات پلیـس در حقـوق ایـران و انگلسـتان«، پایـان نامـه کارشناسـی ارشـد 
حقـوق جـزا و جـرم شناسـی، دانشـکده حقـوق دانشـگاه شـهید بهشـتی، .1384