استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، واحد رباط کریم، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
10.22034/ejs.2024.414217.1533
چکیده
زمینه و هدف: بحث تعامل اقتصادی و سیاسی با دنیای خارج از ایران از موضوعات مهمی است که ماهیت آن در پرتو قاعده نفی سبیل همواره محل بحث و اختلاف نظر بوده است.امروزه دیپلماسی اقتصادی نقش بسیار مهمی در روابط بینالمللی میان کشورها ایفا میکند. بر همین اساس هدف مقاله حاضر، تحلیل دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در روابط بینالملل با تأکید بر قاعده نفی سبیل است. مواد و روشها: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی است. مواد و دادهها نیز کیفی است و از فیشبرداری در گردآوری مطالب و دادهها استفادهشده است. ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است. یافتهها: دیپلماسی اقتصادی در اسناد مختلف بالادستی مانند اهداف چشمانداز بیستساله و برنامه توسعه ششم، مورد تأکید قرارگرفته است. این رویکرد تعارضی با قاعده نفی سبیل ندارد. بر اساس قاعده وفای به عهد و زیست مسالمتآمیز با کفار در متون فقهی، مانعی برای تحقق دیپلماسی اقتصادی بر پایه نفی سلطه وجود ندارد. نتیجه: امروزه فشارها و اثرات بینالمللی برروی اقتصاد ایران بیش از پیش احساس میشود و عملکرد اقتصاد ملی به مراتب بیش از گذشته تابع عوامل بینالمللی است. جمهوری اسلامی ایران با توجه به پیشرفت جهانیشدن اقتصاد، لازم استکه برنامههایی را در سیاست خارجی در پیش گیرد که بین اقتصاد داخلی و بینالمللی تعامل ایجاد نمایند. به منظور تحقق دیپلماسی اقتصادی ضروری است بر تولید و توسعه اقتصادی تمرکز شده، تکلیف اولویت اقتصاد یا سیاست در روابط بینالمللی جمهوری اسلامی ایران مشخص شده و تفاهم داخلی در این خصوص صورت گیرد.
ابوطالبی، مهدی، شیعه وصیانت از سرمایههای ملی، چاپ اول، تهران، کانون اندیشه جوان، 1395.
جوادی آملی، عبدالله، اسلام و روابط بینالملل، چاپ اول، قم، انتشارات اسراء، 1388.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال و صالحی، «مختار، دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران؛ زمینه ها و چالش ها (با تأکید بر پنج شاخص جهانی شدن اقتصاد) »، مجله پژوهش های اقتصادی ایران، سال هفدهم، شماره پناه و دوم، پاییز 1391.
رستمی، مجتبی و نمامیان، فرشید، « مضامین و چالشهای نقش راهبردی دیپلماسی اقتصادی در توسعۀ تجارت خارجی ایران»، مجله روابط خارجی، شماره چهل و چهارم، زمستان 1398 .
زایدل هوهن فلدرن، آیگناس، حقوق بینالملل اقتصادی، چاپ ششم، تهران، موسسه شهر دانش،1393.
سجادپور، سیدمحمدکاظم،«جمعبندی نتایج کنفرانسهای سهگانه»، ماهنامه رویدادها و تحلیلها(ویژه همایش بینالمللی ایران و مناطق پیرامونی)،1395.
سلیمی، عبدالحکیم، نقش اسلام در توسعه حقوق بینالملل، چاپ دوم، تهران، نشر موسسه آموزش و پژوهش های امام خمینی،1379.
شکوری، ابوالفضل، فقه سیاسی و اصول سیاست خارجی در اسلام، چاپ دوم، تهران، انتشارات حر،1394.
صالحی، مختار، «جایگاه دیپلماسی اقتصادی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی دفاع مقدس)»، فصلنامه سیاست خارجی، شماره بیست و هفتم، 1392.
طبیبیان، سید حمید، ترجمه فرهنگ لاروس (عربی به فارسی)، چاپ یازدهم، تهران، نشر امیرکبیر،1380.
طلایی، محسن، دیپلماسی اقتصادی در دولت نهم(مبانی حکمی و سیاست عملی دولت نهم در روابط بین الملل/ مجموعه مقالات)، چاپ اول، تهران، نشر مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری،1388.
عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی (حقوق تعهدات بینالملل و دیپلماسی در اسلام)، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت ،1383.
غفوری، محمد، اصول دیپلماسی در اسلام و رفتار پیامبر، چاپ اول، تهران، نشر مهاجر،1378.
قلیپور نوروزی، ارزو؛ شاهنده، بهزاد؛ برزگر، کیهان، «چالش ها و فرصت های دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در شرایط ژئوپولیتیکی جدید»، مجله جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، سال یازدهم، شماره سوم، تابستان 1400.
کاظمی، سیدعلیاصغر، دیپلماسی نوین در عصردگرگونی در روابط بینالملل، چاپ اول، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی،1365.
گیلانی، عبدالقادر، الغنیه لطالبی طریق الحق، چاپ اول، تهران، نشر آراس،1394.
مدنی، سیدمحمود، میرزای شیرازی، چاپ ششم، قم، سازمان تبلیغات اسلامی، 1397
مصلی نژاد، غلامعباس، دولت و توسعه اقتصادی در ایران، چاپ اول، تهران، نشر قومس،1384.
واعظی، محمود؛ موسوی شفایی، مسعود، دیپلماسی اقتصادی، چاپ اول، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک ،1388.
عربی
ابن ادریس، محمدبن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، جلد سی و پنجم، قم، موسسه نشراسلامی جامعه مدرسین،1401.
سلار، حمزه عبد العزیز، المراسم العلویة و الاحکام النبویة فی الفقه الامامی، جلد چهاردهم، قم، منشورات الحرمین، 1404.
طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، جلد پنجم، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی،1367.
طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب العلمیه،1365.
طوسی، محمد بن حسن، الخلاف، جلد ششم، قم، دفتر انتشارات اسلامی،1407.
طوسی، محمدبن حسن، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، جلد شانزدهم، اصفهان، نشر معارف اهل بیت (ع)،1342.
علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد الاحکام، جلد سوم، قم، نشر جامعه مدرسین حوزه،1413.
فراهیدی، خلیل بن أحمد، کتاب العین، قم، نشر هجرت، 1410.
کرکی(محقق ثانی)، علی بن حسین،جامع المقاصد فی شرح القواعد، جلد چهارم، قم، مؤسسه آل البیت، 1414.
نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، جلد چهل و یکم، تهران، دار الکتب الاسلامیة، 1394.
لاتین
Hamilton, Keith. and Langhorne Richard, The Practice of Diplomacy its Evolution, Theory and Administration, London and New York, Rutl edge,2011,pp;230-250.
انتظارالمهدی, مصطفی. (1403). تحلیل دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در روابط بینالملل با تأکید بر قاعده نفی سبیل. فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی, 6(1), 197-214. doi: 10.22034/ejs.2024.414217.1533
MLA
مصطفی انتظارالمهدی. "تحلیل دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در روابط بینالملل با تأکید بر قاعده نفی سبیل". فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی, 6, 1, 1403, 197-214. doi: 10.22034/ejs.2024.414217.1533
HARVARD
انتظارالمهدی, مصطفی. (1403). 'تحلیل دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در روابط بینالملل با تأکید بر قاعده نفی سبیل', فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی, 6(1), pp. 197-214. doi: 10.22034/ejs.2024.414217.1533
VANCOUVER
انتظارالمهدی, مصطفی. تحلیل دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در روابط بینالملل با تأکید بر قاعده نفی سبیل. فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی, 1403; 6(1): 197-214. doi: 10.22034/ejs.2024.414217.1533