آزادی اقتصادی شهروندان در فقه و حقوق ایران و اسناد بین المللی حقوق بشر

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران.

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران.

10.22034/ejs.2024.400748.1464

چکیده

زمینه و هدف: آزادی اقتصادی همانند آزادی سیاسی و اجتماعی درخور توجه است، زیرا افراد حق دارند که آزادی انتخاب شغل و فعالیت اقتصادی داشته باشند. این آزادی براساس ساختار قانونی شکل می­گیرد و کسب درآمد افراد را تضمین می­کند. هدف از این پژوهش تبیین آزادی اقتصادی از منظر فقه، قانون و اسناد بین­ المللی حقوق بشر است.
مواد و روش­ ها: نگارش مقاله به صورت توصیفی تحلیلی بوده است که از منابع کتابخانه­ ای بهره گرفته است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است.
یافته ­ها: بر این امر دلالت دارد که آزادی اقتصادی شهروندان از نظر قوانین داخلی و فقه و اسناد بین­ المللی حقوق بشری مورد پذیرش قرار گرفته است.
نتیجه: از نظر قانون اساسی و قوانین عادی آزادی اقتصادی شهروندان از جایگاه ویژه­ایی برخوردار است و دولت ملزم به حذف موانع آزادی اقتصادی شهروندان است. بنا به فقه آزادی اقتصادی شهروندان موافق اصول عامه فقه اسلامی است تا جایی که به دور از غرر باشد. از نظر حقوق بشر نیز آزادی اقتصادی شهروندان، حقوق بشر را تضمین می­کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- قرآن کریم
- البرزی، زهرا، امامی، محمد، واعظی، سید مجتبی، محدودیت­های کمی اصل آزادی تجارت در پرتو قوانین و آرای هیات عمومی عدالت اداری، دانشنامه حقوق اقتصادی، دوره 29، شماره 22، 1401.
- تفضلی، فریدون، تاریخ عقاید اقتصادی، چاپ دوم، تهران، انتشارات، 1375.
- چراغی، ولی الله، حقوق بنیادین بشر و مکانیزم­های تضمین آن در نظام حقوق عمومی ایران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی. 1382.
- خوانساری، سید احمدبن یوسف، جامع المدارک فی شرح مختصار النافع. قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1403ق.
- شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج 3، حدیث 2.
- شبیری زنجانی، سیدموسی، کتاب ازدواج. قم: پژوهشکده رای‌پرداز، 1383.
- عراقی، آقا ضیاءالدین، کتاب قوه قضائیه (تشورات نجم­آبادی). قم، مؤسسه معارف اسلامی امام رضا (ع)، 1418ق.
- عسکری، علیرضا، فرخی، منصور، روستایی حسین آبادی، یاسر، بررسی گستره تعهدات دولت­ها در اجرا نمودن حقوق اقتصادی- اجتماعی شهروندان در رویکرد قانونگذار اساسی ایران و اندیشه لیبرال، ماهنامه علمی جامعه­شناسی سیاسی ایران، سال پنجم، شماره نهم، 1401.
- غنی نژاد، موسی، آزادسازی و عملکرد اقتصادی، چاپ سوم، تهران، انتشارات دنیای اقتصاد، 1391.
- طباطبایی، سیدمحمدحسین، تکمله عرواح الوثقا. قم، مکتبه الداوری، چاپ اول، 1414ق.
- کفاش، ملیکا،  صادقی، محمد،  بررسی تحلیلی تضمینات آزادی اقتصادی در نظام حقوق عمومی ایران (با تاکید بر برنامه­های پنج ساله توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی)، پژوهشنامه بازرگانی، دوره 24، شماره 93، 1398.
- کلینی، محمدبن یعقوب، اصول کافی، ج 2، باب 6.
- کلارک، باری، اقتصاد سیاسی تطبیقی، عباس حاتمی، تهران، انتشارات کویر، 1394.
- مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقها – کتاب بیع. قم، نشر مدرسه امام علی بن ابیطالب(ع)، 1423ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، الغوائد الفقهیه (حکم فقهی). قم، مدرسه امام علی (ع)، 1409ق.
- محقق داماد یزدی، سید مصطفی، قواعد فقهی تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1404ق.
- مصطفوی، سید محمدکاظم، صد قاعده فقهی. قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1419ق.
- موسوی بجنوردی، سید حسن بن آقا بزرگ، قاعده فقهی (القواعد الفقهیه). قم، نشر هادی، 1417ق.
- موسوی خویی، سید ابوالقاسم، فقه شیعه (شرایط سید مهدی موسوی خلخالی). قم، نشر نوظهور، 1419ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. بیروت دار احیاء التراث العربی، 1402ق.
- نمازی، حسین، نظامهای اقتصادی، چاپ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1384.
- هاشمی شاهرودی، سید محمود و جمعی از پژوهشگران، دایره المعارف فقه بر اساس مذهب اهل بیت (ع). قم، مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی بر اساس دین اهل بیت (ع)، 1382.
- همتی، مجتبی، حق­های اقتصادی- اجتماع و نسبت آن با حقوق شهروندی در پرتو نظریه عدالت رولز، مجله حقوقی دادگستری، شماره 58، 1386.
- Johanson, Pobert, Economic freedom & economic growth, Egan West Publishing (200).