روش‌های حل‌وفصل اختلافات تجاری در فقه و سازمان تجارت جهانی در پرتو حاکمیت قانون

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حقوق بین الملل، واحد امارات متحده عربی، دانشگاه آزاد اسلامی، امارات متحده عربی

2 استادیار دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 استادیار گروه حقوق، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/ejs.2023.413218.1527

چکیده

زمینه و هدف: روش‌های حل ‌و فصل اختلافات تجاری از موضوعات مهم و محل بحث است. هدف مقاله حاضر، روش‌های حل ‌و فصل اختلافات تجاری در فقه و سازمان تجارت جهانی در پرتو حاکمیت قانون است.
مواد و روش‌ها: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی است. مواد و داده‌ها نیز کیفی است و از فیش‌برداری در گردآوری مطالب و داده‌ها استفاده‌ شده است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.
یافته‌ها: یافته‌های مقاله نشان می‌دهد که داوری در فقه علی ‌رغم وجود قواعدی چون قاعده نفی سبیل، در قالب قانون داوری تجاری بین‌المللی ایران منعکس ‌شده و این امر بیانگر جایگاه حاکمیت قانون در داوری از منظر فقه است. نظام حل‌ و فصل اختلافات سازمان تجارت‌ جهانی نیز با عمومی ‌سازی مقررات حل اختلاف در سازمان‌های بین‌المللی، قانون‌گذاری و ضمانت اجرای قوانین مصوب نقش مؤثری در تحقق حکومت قانون داشته است.
نتیجه‌: در فقه داوری مهم‌ترین روش حقوقی غیر قضایی حل‌ و فصل اختلافات تجاری است. داوری، تشکیل هیئت حل اختلاف و تشکیل نهاد استیناف (تجدیدنظر) نیز مهم‌ترین روش حل اختلافات در سازمان تجارت جهانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • امیرمعزی، احمد، داوری بین‌المللی در دعاوی بازرگانی،چاپ سوم، تهران،نشر دادگستر، 1387.
  • بجنوردی، محمدحسن، قواعد فقهیه، چاپ اول، قم، نشر الهادی،1377.
  • بجنوردی، محمدحسن، منتهی الاصول، چاپ سوم، قم، نشرموسسه العروج،1379 .
  • بزرگی، وحید، درآمدی بر سازمان تجارت جهانی و الحاق ایران، چاپ اول، تهران، قومس، 1386.
  • پورسعید، بهزاد، «مکانیسم حل‌وفصل اختلاف در سازمان تجارت جهانی(WTO)»، نشریه بررسی­های بازرگانی ، شماره نود و هشتم، 1374 .
  • تسخیری، شیخ محمدعلی؛ مشیرفر، شیوا،‌» حکمیت در فقه اسلامی»، مجله تحقیقات اسلامی، شماره اول و دوم،1376.
  • جبعی‌العاملی، زین‌الدین(شهید ثانی)، شرح لمعه، ترجمه اسد اله لطفی، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد، 1389.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق. جلد دوم، چاپ شانزدهم، تهران: کتابخانه گنج دانش، 1385.
  • رضائی، علی، « تعیین معیار مدت‌زمان متعارف در نظام حل‌وفصل اختلافات سازمان تجارت جهانی»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، شماره بیست و سوم،1396.
  • شیروی، عبدالحسین؛ نظرنژاد، مهدی، «حل ‌و فصل اختلاف‌های ناشی از اعطای یارانه‌های صادراتی در سازمان تجارت جهانی»، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره هفتاد و ششم،1389.
  • عمید زنجانی، عباسعلی، فقه سیاسی، جلد سوم، چاپ اول، تهران، انتشارات امیرکبیر،1421.
  • قنبری­جهرمی، محمدجعفر، « گات و سازمان تجارت جهانی»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره بیست و هشتم، 1382 .
  • محمدی گیلانی، محمد(1393). قضا و قضاوت در اسلام. چاپ چهارم، تهران: انتشارات المهدی.
  • مگی، آندره، « آیین حل‌وفصل اختلاف در سازمان تجارت جهان»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی، شماره هفتم ،1376.
  • نیکبخت،حمیدرضا،«نظام حقوقی سازمان تجارت جهانی»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره سی و هفتم،1382.

عربی

  • ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب. جلد دوم، چاپ چهارم، بیروت: دارلسان العرب، 1970.
  • الزحیلی، وهبه بن مصطفی، آثار الحراب فی الفقه الاسلامی دراسه و مقارنه المکتبه الحدیثه، بیروت، دارالکتاب العلمیه،1389.
  • طوسی، ابو الجعفر محمد ابن الحسن، خلاف، قم، موسسه النشر الاسلامی،1418 .
  • فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. جلد اول، چاپ سوم، قم: منشورات دارالرضی، 1414.
  • الموصلی، عبدالله بن محمود بن مودود الحنفی، الاختیار لتعلیل المتختار، جلد سوم، چاپ اول، قاهره: انتشارات الحلبی، 1403.
  • نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، جلد بیست و یکم، بیروت، الترات العربی،1981.

 

 

لاتین

  • Anastasios Gourgourinis, ‘The Distinction Between Interpretation and Application of Norms in International Adjudication,2018,pp;31-51.
  • Andrea Hamann, ‘Living Without the WTO Appellate Body – Procedural Developments in International Trade Dispute Settlement’ ,2021, p;56.
  • Baey, E, Are the principles and laws of the multilateral trading system, as embodied by the World Trade Organization, still relevant today?. Edinburgh Student Law Review,2020,p;3-7,, Available at: https://www.eslr.ed.ac.uk/2020/12/17/are-the-princip les-and-laws-of-the-multilateral-trading-system-as-embodied-by-the-world-trade-organization-still-relevant-today.
  • Bin Cheng, ‘Some Remarks on the Constituent Element(s) of General (or So-called Customary) International Law’ in Anthony Anghie and Garry Sturgess (eds), Legal Visions of the 21st Century: Essays in Honour of Judge Christopher Weeramantry,2018,p;54.
  • Charles, Schumer, & Paul,Craig Roberts, Exporting Jobs Is Not Free Trade: Rethinking Protectionism, Herald Trib, Jan. 7, 2004,p: 6.
  • Chen, Y, Between Codification and Legislation: a Role for the International Law Commission as an Autonomous Law-Maker,2020,p;40-50,, Available at: https://brill.com/view/book/edcol l/9789004434271/BP000032.xml.
  • David Cohen and Zachary Goldman, ‘Like It or Not, Unilateral Sanctions Are Here to Stay’ 113 AJIL Unbound ,2019,pp;146- 147.
  • Durkin, A, Rule of law is the bedrock of trade agreements. Hinrich Foundation,2020, Available at: https://www.hinrichfoundation.com/research/tradevistas/sustainable/rule-of-law-trade/,p;3-7.
  • Henrik Andersen, ‘Protection of Non-Trade Values in WTO Appellate Body Jurisprudence: Exceptions, Economic Arguments, and Eluding Questions’JIEL,2019,p; 383.
  • Howard Jackson, John, The Role and Effectiveness of the WTO Dispute Settlement Mechanism/Brooking, Trade Forum, 2000,p;4.
  • Lopez, C,“WTO Reform and the Rule of Law“,2019,pp;2-9, Available at: http://opiniojuris.org /2019/02/07/wto-reform-and-the-rule-of-law.
  • Marceau ,characterising WTO law as ‘just’ a branch of international law much like environment tal or human rights law,2020,pp;43-56.
  • Robert Rosenstock, “The Forty-fourth Session of the International Law Commission”. American Journal of International Law, Vol. 87, 1993,p: 141.
  • Settlement Crisis,,Andrea Hamann, ‘Living Without the WTO Appellate Body Procedural Developments in International Trade Dispute Settlement’ ,2021, p;56.
  • Valentine, Rugwabiza, Call on ECOSOC to Fight Protectionsim, Y.C. July 3, 2012,p: 21.