بررسی ابعاد اقتصادی سیاست جنایی (کیفرمدار) امنیت محور از منظر فقه و حقوق کیفری

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته حقوق جزا و جرم شناسی، گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

2 استادیار، گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

3 استادیار، گروه حقوق، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

10.22034/ejs.2023.389976.1403

چکیده

زمینه و هدف: بحث اقتصاد و حقوق ­کیفری از موضوعات  مهمی است که چندان بدان توجه نشده است. رویکرد اقتصادی به حقوق­ کیفری مبتنی بر این اصل است که جرم ­انگاری در جامعه لازم است متناسب با ابعاد اقتصادی و ظرفیت‌های اقتصادی جامعه انجام شود. در این مقاله تلاش شده از منظر رویکرد اشاره، سیاست جنایی (کیفرمدار) امنیت­ محور از منظر فقه و حقوق ­کیفری بررسی شود.
مواد و روش‌ها: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی است. مواد و داده‌ها نیز کیفی است و از فیش برداری در گردآوری مطالب و داده‌ها استفاده شده است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متن، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.
یافته‌ها: یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که سیاست جنایی امنیت محور، از منظر اقتصادی هزینه‌های زیادی برجامعه تحمیل می‌کند. عدم فایده­مندی، تورم کیفری و افزایش هزینه‌ها، نادیده گرفتن اصل ضرر و محدودسازی حقوق اقتصادی و رفاهی شهروندان از مهمترین ابعاد اقتصادی سیاست جنایی(کیفرمدار) امنیت است. در سیاست جنایی، ازجمله  مواردی که باید در جرم­انگاری مدنظر قرار گیرد توجه به  ظرفیت و امکانات قضایی است. در سیاست ­جنایی امنیت محور، قانون‌گذار بدون توجه به ظرفیت و امکانات دستگاه قضایی اقدام به جرم انگاری‌های جدید می‌نمایند و با این کار عملاً سیاست تقنینی را به چالش خواهدکشید.
نتیجه‌: صحیح‌تر آن است که قانون‌گذار قبل از جرم انگاری‌های جدید  توجه لازم را به ظرفیت و امکانات موجود داشته باشد تا اینکه پس از جرم انگاری در پی ایجاد ظرفیت و امکانات باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • احمدوند، خلیل­اله؛ چراغی، محمد، «مقاله بازتاب‌های رویکردا قتصادی به سیستم عدالت­کیفری در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران»، سایت و پایگاه سیویلیکا ناشر تخصصی مقالات و کنفرانس‌ها و ژورنالها - همایش بین‌المللی حقوق و فقه اسلامی، 1396.
  • اسدی، لیلا سادات، درس‌نامه حقوق کیفری خانواده، چاپ اول، تهران، دفترنشر آثار علمی دانشگاه امام صادق (ع) پردیس خواهران، 1390.
  • انصاری، اسماعیل، «تحلیل اثباتی و هنجاری حقوق کیفری و مجازات‌های بهینه از دیدگاه مکتب تحلیل اقتصادی حقوق»، فصلنامه اطلاع‌رسانی حقوق، شماره نوزدهم و بیستم، 1388.
  • بابایی، ایرج، «مقاله نظری رویکرد تحلیل اقتصادی حقوق»، پژوهشنامه حقوق و سیاست، شماره بیست و سوم، 1386.
  • بهادران، سارا؛ آقاسی، علیرضا، «سیاست جنایی امنیت مدار از تئوری تا عمل»، مجله مطالعات حقوق، شماره هفتم، 1399.
  • التمن اندرو، درآمدی بر فلسفه حقوق، چاپ اول، تهران، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، 1385.
  • حاجیانی، هادی، «مقاله رابطه متقابل حقوق و اقتصاد»، انتشار در سایت تین نیوز، 1393.
  • حسینی نژاد، سیدمرتضی، «بررسی علل اقتصادی جرم در ایران با استفاده از یک مدل داده‌های تلفیقی مورد سرقت»، مجله برنامه‌وبودجه، شماره نودوپنج، 1384.
  • رضوانی، سودابه، مدیریت انسان‌مدار ریسک جرم، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان، 1391.
  • روستایی، مهرانگیز،«مقایسه تطبیقی اصل ضرر و قاعده لاضرر در توجیه مداخله کیفری»، نشریه حقوق اسلامی، شماره دوم،١٣٩٤.
  • شاول، استیون، کتاب مبانی تحلیل اقتصادی حقوق، چاپ اول، تهران، انتشارت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1388
  • شهرانی کرانی، نجمه؛ مهدوی­پور، اعظم، «امنیتی شدن جرم‌شناسی، راهبردها و آثار آن بر حقوق کیفری»، پژوهشنامه حقوق کیفری، شماره اول،1393.
  • طالقانی، محمدعلی، فرهنگ اصطلاحات حقوقی، لاتین-فارسی، چاپ اول، تهران، مؤسسه نشر یلدا،1373.
  • کوتر، رابرت؛ یولن، تامسن، حقوق و اقتصاد، چاپ هفتم، تهران، انتشارات پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس و انتشارات نور علم، 1391
  • کونانی، سلمان؛ میرکمالی، علیرضا؛ امیر حشمتی، دیبا، «برهم‌کنش موازین حقوق بشر و سیاست جنایی امنیت گرا در افق قواعد حقوق بین‌الملل؛ با تأملی بر قانون میهن‌پرستی آمریکا»، مجله مطالعات بین‌المللی پلیس، شماره یازدهم، 1391.
  • مجیدی، سید محمود؛ تاج‌آبادی، فاطمه، «تکنیک‌های جرم انگاری امنیت مدار در حقوق کیفری ایران»، مجله مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره بیست و یکم، 1398.
  • محمدی، ابوالحسن، قواعد فقه، جلد دوم، چاپ دهم، تهران، انتشارات میزان،1387.
  • محمودی جانکی، فیروز، «مبانی اصول و شیوه‌های جرم انگاری»، رساله دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دانشگاه تهران، ۱۳۸۲
  • موسی زاده، میثم؛ اسماعیل‌پور، سید روح اله، «مقاله فلسفه کاربردی مجازات حبس و جایگزین‌های آن»، اولین کنفرانس ملی حقوق و علوم سیاسی، 1396.
  • نعیمی، سید مرتضی، «مقاله تحلیل اقتصادی رفتار بزهکار و تبیین بازدانگی مجازات»، پژوهشنامه حقوق کیفری، شماره دوم، 1394.

عربی

  • حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه الى تحصیل مسائل الشریعه، جلد بیست و پنجم، بیروت، دار الحیا التراث،1389.
  • حسینی سیستانی، علی، قاعده لاضرر ولا ضرار، قم، مکتبه آیت‌الله‌العظمی سیستانی،1414.
  • مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیه، جلد اول، اصفهان، مدرسه الامام امیرالمؤمنین، 1411.
  • منتظری نجف آبادی، حسین‌علی، مبانی فقهی حکومت اسلامی، جلد سوم، قم، موسسه کیهان،1409.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

لاتین

  • Albert, T, E; Situational crime prevention, London, T.D. Lawpublishing, 1991, pp; 34- 35.
  • Cento G. Veljanvoski, Economic Principles Of Law, Cambridge University Press,2007, p;19.
  • Gross, H, A Theory of Criminal Justice, New York: OUP, 1979, p;19.
  • Jon D. Hanson, Kathleen Hanson & Melissa R. Hart (2009), Law and Economics, Harvard Law School Public Law & Legal Theory Working Paper Series Paper No. 10-14, p;299.
  • Lucas, J.R, Principles of Politics, Oxford, Clarendon, Press.1966, p;174.
  • Thomas J. The Economic Approach To Law, Stanford, California, 2004,p;3.
  • Nicholas L. Georgakopoulos, Principal And Methods Of Law And Economics (Basic Tools for Normative Reasoning), CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS,2005 p;3.
  • Scott, W.R., Financial Accounting Theory, 2nd ed., Prentice-Hall, Upper Saddle River, NJ,2000, pp; 104-110
  • Stenson, K; New Politics of Crime Control, New York: Wilain Publishing, 2007, p;159.