تحلیل فقهی روشهای پرداخت ثمن ومثمن درقراردادهای نفتی باتاکید برنظرات امام خمینی (ره)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق و اندیشه های امام خمینی (ره)، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/ejs.2023.389772.1401

چکیده

زمینه و هدف: بررسی و مقایسه روش های پرداخت ثمن و مثمن قراردادهای جدید و نو ظهور نفتی با فقه خصوصاً نظر حضرت امام خمینی.     
مواد و روش ­ها: این تحقیق از نوع نظری بوده، ‌روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی می‏باشد و روش جمع‏ آوری اطلاعات به­ صورت کتابخانه ‏ای است و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت­داری رعایت شده است.
یافته­ ها: روش­ های پرداخت صنعت پالایش نفت براساس نوع قرارداد متعدد بوده که بر طبق همان روش پرداخت قرارداد مزبور نامگذاری شده است مانند بای بک– سوآپ– بی او تی – جوینت وینچر و قراردادهای صرفاً خدماتی و سلف نفتی می­توان اشاره نمود از منظر فقه روشهای مذکور قابل دفاع است روش های موجود در قراردادهای نفتی از دریچه  مشروعیت وفای به عهد و تعهدات و براساس شرایط مجاز انواع قراردادهای فقهی ازجمله اجاره؛ جعاله؛ اقسام بیع مضاربه، عقدشرکت، استنصاع و قباله قابلیت دفاع دارد.
نتیجه گیری: استخراج نفت از اعماق زمین و صرف هزینه­ های گزاف بوده و طبعاً آشنایی فقها با این صنعت جدید حتی به یک قرن هم  نمی­رسد با توجه به ادله فقهی می­توان صحت این قراردادهای نفتی و قرادادهای نو ظهور در صنعت نفت را در چارچوب عقود نامعین و باب مراضات فقه  به صورت کلی  خصوصاً از دیدگاه  امام خمینی  می­توان تجویز کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
ترازنامه هیدروکربوری، مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی، وزارت نفت، سال های مختلف.
شرکت ملی نفت ایران، قانون نفت، اساسنامه شرکت ملی نفت ایران و قراردادهای شش گانه پیمانکاری نفتی(متن فارسی و انگلیسی) انتشارات روابط عمومی صنعت نفت ایران،1353.
نیکبخت، حمیدرضا، سید حسن موسوی(اصول و ساختار الگوی جدید قراردادهای نفتی ایران) فصلنامه تحقیقات حقوقی18(1394 )35-69
محبی محسین رویه داوری بین المللی دربااره  غرامت مرکز امور حقو قی بین المللی معاونت حقوقی وامورمجلس 1385 شماره 35
کاظمی، عباس (1393) آشنایی با قراردادهای نفتی چاپ اول، تهران، مؤسسة مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش.
خوشکلام خسروشاهی، موسی (1393) «شاخص سازی اهداف حوزه نفت و گاز براساس سیاست های اقتصاد مقاومتی ابلاغی مقام معظم رهبری و الزامات تحقق آن »، گزارش به سفارش مؤسسه مطالعات انرژی سبحان، منتشر شده در کتابخانه مؤسسه.
ابراهیمی، سید نصرالله؛ شیریجیان، محمد (1393 ) «قراردادهای بالادستی نفت و گاز نظام جمهوری اسلامی ایران و تبیین دلالتهای قانونی و الزامات قراردادی جدید» فصلنامة اقتصاد انرژی ایران سال سوم، شمارة 10، ص1-39
»  شمشیری، صادق ( 1393) « انتقال فناوری در قراردادهای نفتی بیع متقابل و تأثیر مقررات سازمان تجارت جهانی بر آن» فصلنامة پژوهشنامة بازرگانی شمارة72ص 83-109.
محمد علیخانی  بررسی وضعیت حقوقی مبیع و ثمن در قراردادهای بین المللی فروش گاز∗مجلة حقوقی بین المللی، نشریة مرکز امور حقوقی بین المللی معاونت حقوقی و امور مجلس ریاست جمهوری
شیروی عبدالحسین ؛ "پروژه های ساخت، بهره برداری و واگذاری(بی.او.تی)"، مرکز تحقیقا کامپیوتری علوم انسانی  دانشگاه تهران، شماره26 ، صص31 -50 ،1380
پیره، مجید (1388)،  امکان سنجی اجرای سیاستهای BLOT و BOTبا موازین فقه شیعه،پایان نامۀ کارشناسى ارشد، دانشکدۀ معارف اسلامى و مدیریت، دانشگاه امام صادق 7
موسوی خمینی، سیدمصطفی، البیع، قم، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۱۸ ق.
----------------- (1415 ق) المکاسب المحرمه، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
موسوی خمینى، سیدروح اله، 1422ق، استفتاءا ، ت چ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامى.
------------------ (1366)، ترجمه تحریر الوسیله، جلد 2، نشر دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-----------------،(1371)؛ البیع، ج 1، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، قم، چاپ اول،1418ق
------------------، بیمه، تقریر محمد محمدی گیلانی، فصلنامه فقه اهل بیت، سال اول، شماره 1
شهید اول، محمد بن مکی عاملی. (1417 ق) الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، قم: دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به حوزة علمیة قم، چاپ دوم.
جعفرپور، جمشید (1370)، بیع استصناع  مجله متین،ش 3 و4ص 183-171
علامه حلی؛ تذکرة الفقهاء؛ قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1414.
نجفی، محمدحسن بن باقر؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام؛ چ 7، بیروت دارالاحیاء التراث العربی، 1412ق.
صائمی، علی اصغر (1382)؛«شروط ابتدایی در فقه و بررسی ماده 10 قانون مدنی»، فصلنامه الهیات و حقوق(مجله تخصصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی)، شماره 9، صص 104-77.
محقق کرکی؛ رسائل الکرکی؛ قم:  مکتبه السید المرعشی، 1409ق.
الحرّ العاملی، م.، 1376ق.  وسائل الشیعه، تحقیق و تصحیح: الشیخ عبدالرحیم الربانی الشیرازی. تهران:  چاپخانه اسلامی.