بررسی بُعد اقتصادی امنیت حج از منظر قرآن، روایات و فقه المذاهب

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

3 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران. عضو هیئت علمی گروه معارف اهل بیت(ع)، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

10.22034/ejs.2023.365598.1313

چکیده

زمینه و هدف: عمل حج دارای آثار و پیامدهای فراوانی از حیث سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد اقتصادی امنیت حج از منظر قرآن، روایات و فقه ­المذاهب است.
مواد و روش­ها: روش پژوهش حاضر با توجه به محتوای بحث، توصیفی-تحلیلی و با استناد به منابع کتاب­خانه ­ای از جمله کتب فقهی و مقالات است. آرا و دیدگاه­های فقهای شیعه و اهل سنت محور تحلیل بحث حاضر است.
ملاحظات اخلاقی: استناد دقیق به منابع، به ره­گیری از متون فقهی معتبر و دست اول، راهنمای اخلاقی پژوهش حاضر است.
یافته ­ها: برقراری امنیت در سفر معنوی حج، به ­مثابه تلاش برای اتحاد اقتصادی برای کشورهای مسلمان، بهره ­مندی از مزایای اقتصادی آن، ارائه الگوی اخلاقی-اقتصادی برای جوامع مسلمان و اطعام فقیران و نیازمندان در این ایام است.
نتیجه ­گیری: امنیت حج می­تواند تلاشی برای سامان بخشیدن به دین و دنیای حج­ گزاران، جوامع اسلامی و همه عوامل برگزاری حج باشد. کنگره عظیم انسانی می­تواند کشورهای اسلامی را به­ صورت یک بلوک سیاسی-اقتصادی مشترک­ المنافع نشان دهد و هر یک از مناسک حج تجلی پیوند معنویت و توان اقتصادی مسلمانان است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


 
- قرآن کریم.
- ابن بابویه، محمدبن علی، علل الشرایع، تهران، نشر مؤمنین،  1383.
- اب‍ن‌­ق‍دام‍ه‌، ع‍ب‍دال‍ل‍ه‌­ب‍ن‌ اح‍م‍د، الکافی فی فقه­ الامام احمدبن حنبل، قم، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی،  ۱۳۸۷.
- ابن‌عبدالبر، یوسف­بن عبدالله، الاستذکار، به کوشش سالم محمد عطا و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب­ العلمیه، 1407.
- انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، نشر سخن، 1381.
- حرعاملی، محمدبن حسن، تفصیل وسائل­ الشیعة الی تحصیل مسائل ­الشریعه، قم، مؤسسه آل­البیت، 1409ق.
- حیدری، غلامحسین، «نماز و سلامت اقتصادی»، فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، سال پنجم، شماره یکم، صص 16-40، 1392.
- سیدقطب، تفسیر فی ضلال ­القرآن، بیروت، دارالشروق، 1400.
- سیوطی، عبدالرحمن­ بن ابى ­بکر، الدر­المنثور فی تفسیرالمأثور، قم، کتاب­خانه آیت­­ الله مرعشى نجفی، 1404.
- شافعی، محمدبن ادریس، الاُمّ، بیروت، نشر دارالکتب العلمیه،  1403.
- شیخ صدوق، محمدبن علی، ثواب ­الاعمال و عقاب­ الاعمال، قم، نشر رضی، 1368.
- شیخ­صدوق، محمدبن علی، عیون اخبارالرضا، ترجمه علی­اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید، تهران، دارالکتب ­الاسلامیه، 1384.
- شیخ طوسی، ابوجعفر محمد، المبسوط فی الفقه­ الامامیه، ترجمة محمدباقر بهبودی، تهران، نشر مکتب­ المرتضویه، 1387.
- طبرسی، احمدبن علی، احتجاج طبرسی، ترجمه احمد غفاری مازندرانی، تهران، نشر برگا، 1393.
- طبرسی، فضل­ بن حسن، تفسیر طبرسی، تهران، انتشارات ناصر خسرو، 1372.
- عیاشی، محمدبن مسعود، التفسیر، تهران، انتشارات علمیه، 1380.
- فخررازی، امام­ محمد، تفسیرالکبیر، تهران، نشر اساطیر، 1379.
- مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحارالانوار، ترجمه محمدباقری بهبودی، تهران، نشر اسلامیه. 1386.
- محمدی ری­ شهری، محمد، میزان­ الحکمه، قم، دارالحدیث، 1375.
- نجفی، حافظ، «حج، عامل شکوفایی فرهنگی، آگاهی سیاسی و رشد اقتصادی»، مجله میقات، شماره 89، صص 170-182، 1393.
 - نجفیان­ رضوی، لیلا، «حج؛ عرصه هم­گرایی و واگرایی حسینیان و عباسیان»، فصلنامه پژوهش­نامه تاریخ اسلام، سال هفتم، شماره بیست و پنجم، صص 59-76، 1396.
- هادوی تهرانی، مهدی، مکتب و نظام اقتصادی در اسلام، تهران، نشر نینوا، 1383.