خسارت ممانعت از حق اشتغال زوجه، در روابط غیرمالی زوجین

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی اندیشه امام خمینی (ره)، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/ejs.2023.362924.1301

چکیده

زمینه و هدف: حق اشتغال زوجه از جمله حقوق غیرمالی در روابط میان زوجین است که بحث جبران خسارت ممانعت از آن کمتر مورد بررسی قرار گرفته است و در این مقاله تلاش شده است تا تبیین شود.
مواد و روش‌ها: مقاله حاضر توصیفی-تحلیلی است و برای گردآوری داده‌ها از روش کتاب­خانه‌ای استفاده‌ شده است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.
یافته‌ها: مطابق فقه و حقوق موضوعه، زوج می­تواند درصورتی­که شغل و حرفه زوجه منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت زوج یا زن باشد، از آن ممانعت کند. ممانعت از حق اشتغال زوجه صرفاً به حکم دادگاه امکان­پذیر است و اگر زوج بدون حکم دادگاه از حق اتشغال زوجه جلوگیری کند، دارای مسئولیت خواهد بود و لازم است که خسارات وارده به زوجه را جبران کند. دربارة مسئولیت جبران خسارت‌های واردشده به طرف‌های ثالث از جمله کارفرما، اختلاف نظر وجود دارد. مطابق یک دیدگاه، مسئول جبران خسارت کارفرما یا طرفین قرارداد کاری زوجه، خود اوست؛ زیرا ممانعت زوج به حکم دادگاه شامل قاعده فورس ماژور نیست. از دیدگاه دیگر اما زوجه مسئولیتی در این زمینه ندارد و زوج مسئول پرداخت خسارت به طرفین ثالث است.
نتیجه‌گیری: به­ دلیل قرارداد و تعهد کاری زوجه به طرفین ثالث، زوجه خود مسئول جبران خسارات وارد به آن­هاست. هرچند لازم است برای زوجه حق مراجعه به شوهر محفوظ باشد به­دلیل مطالبه خسارت‌هایی که به کارفرما پرداخته است. قانون­گذار در این­باره سکوت کرده است که لازم است از حقوق زوجه در این زمینه دفاع کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- اسدی، لیلاسادات،«حق زوج بر منع اشتغال زوجه»، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات راهبردی زنان(کتاب زنان سابق)، شماره پنجاه ­و­یکم، 1390.
- اصولی، پریسا؛ عبدالهی، سامان، «بررسی آثار و احکام قاعده غرور در نظام حقوقی ایران»، دومین همایش ملی عدالت، اخلاق، فقه و حقوق دانشگاه آزاد میبد، 1394.
- امامی، سید حسن، حقوق مدنی، جلد دوم، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه، 1364.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، چاپ هشتم، تهران، کتاب­خانه گنج دانش، 1390.
- حاجیانی، هادی، «بررسی تطبیقی وضعیت حضانت و سرپرستی اطفال در اتحادیه اروپا و حقوق ایران»، دومین همایش بین‌المللی فقه و حقوق، وکالت و علوم اجتماعی، 1397.
- خورسندیان، محمدعلی، «وضعیت حقوقی اشتغال زوجین در قوانین موضوعه ایران و لایحة پیشنهادی حمایت خانواده»، فصلنامه فقه و حقوق خانواده، شماره پنجاه­ وچهارم، 1390.
- رجایی، محمدعلی، «بررسی فقهی حق اشتغال زوجه و محدودیت‌های آن از منظر فقه و حقوق اسلامی»، مجله خانواده در آیینه فقه، شمارة پنجم، 1399.
- شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم،چاپ ششم، تهران، انتشارات دراک، 1387.
- شهیدی، مهدی، اصول قراردادها و تعهدات، جلد دوم، چاپ سوم، تهران، انتشارات مجد، 1383.
- صادقی مقدم، محمدحسن؛ حسینی، امین امیر،  «اختیارات شوهر در منع اشتغال زن در نظام حقوقی ایران»، مجله زن در فرهنگ و هنر، شمارة سوم، 1396.
- صفایی، سیدحسین؛ همکاران، بررسی تطبیقی حقوق خانواده، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه، 1384.
- صفایی، سیدحسین؛ امامی، اسدالله، حقوق خانواده، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1390.
- کاتوزیان، ناصر، الزام‌های خارج از قرارداد مسئولیت مدنی، جلد دهم، چاپ هشتم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1387.
- کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی خانواده، جلد اول، چاپ پنجم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1387.
- کاتوزیان، ناصر،  دورة حقوق مدنی خانواده(نکاح و طلاق، روابط زن و شوهر)، جلد اول، چاپ نهم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1388.
- کاتوزیان، ناصر، دوره حقوق مدنی(قواعد عمومی قراردادها آثار قرارداد)، جلد اول، چاپ هشتم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1387.
- کاتوزیان، ناصر، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ سی­ وششم، تهران، بنیاد حقوقی میزان، 1392.
- کاتوزیان، ناصر، کلیات حقوق(نظریه عمومی)، جلد اول، چاپ نهم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1387.
- کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، جلد دوم، چاپ ششم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1388.
- لطفی، اسدالله، حقوق خانواده، جلد اول،چاپ هفتم،تهران، خرسندی، 1388.
- مدنی، سیما، « اثر ریاست زوج در خانواده بر حق اشتغال زوجه»، مجله مطالعات حقوق، شماره بیست­ وچهارم، 1397.
- مرکز تحقیقات ‌فقهی ‌قوه قضائیه، گنجینه آرای فقهی قضایی، (نرم‌افزار)، چاپ اول، تهران: انتشارات دفتر آموزش روحانیون و تدوین متون فقهی قوه قضائیه، معاونت آموزش قوه قضائیه، 1397.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ اول، تهران، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، 1374.
- نوین، پرویز،  انعقاد و انحلال قراردادها، چاپ اول، تهران، انتشارات تدریس 1387.
- هدایت­ نیا، فرج‌الله، «اشتغال زنان و مصلحت خانواده در قانون مدنی بررسی فقهی و حقوقی ماده 1117 قانون مدنی»، نشریه مطالعات راه­بردی زنان، شماره سی­ وچهارم، 1385.
 عربی
- آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایة الاصول، چاپ ششم، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1437.
- سیستانی، سیدعلی، قاعده لاضرر و لاضرار، قم، مکتب آیت ­الله العظمی سیستانی، 1414.
- محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه(بخش مدنی)، جلد یکم، چاپ چهاردهم، تهران، انتشارات مرکز نشر علوم اسلامی، 1385.
- مراغه‌ایی، عبدالفتاح، العناوین، جلد یک، چاپ سوم، قم، انتشارات مؤسسه نشر اسلامی، 1425.