تعهدات مالی سرپرستان نسبت به فرزندخوانده در فقه و حقوق موضوعه ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نویسنده مسئول).

3 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22034/ejs.2023.339071.1223

چکیده

زمینه و هدف: رانت فرزندخواندگی یکی از موضوعات بسیار مهمی است که در نظام­ های حقوقی مختلف به آن توجه ویژه ­ای شده است. هدف از مقاله حاضر بررسی تعهدات مالی سرپرستان در قبال فرزندخوانده در پرتو فقه و حقوق موضوعه ایران است.     
مواد و روش­ ها: این تحقیق از نوع نظری و به صورت توصیفی-تحلیلی است و شیوه گردآوری اطلاعات آن به­ صورت کتاب­خانه‏ ای و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.                                                                                                  
یافته­ ها: یافته­ های پژوهش حاضر نشان می­دهد که رویکرد فقه به وضعیت فرزندخوانده، رویکردی سنتی و بر اساس اصل حسن نیت است؛ در حالی که با توجه به تحولاتی که در سطح جوامع صورت گرفته است، قانون­گذار در قبال تعهدات مالی سرپرستان حساسیت بیشتری نشان داده است. دلیل اصلی این امر به تفاوت مبنای اصلی فرزندخواندگی در فقه و نظام حقوقی ایران بازمی­ گردد.                                            
 ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت­داری رعایت شده است.                                                       
نتیجه­ گیری: مبنای اصلی فرزندخواندگی در درجه اول در فقه، اصل احسان و مبنای احکام آن عمدتاً در چارچوب عبادات قرار دارد. در حقوق ایران، به واسطة سوء استفاده ­هایی که در عمل ممکن است در حق فرزندخوانده انجام گیرد، مبنای اصلی فرزندخواندگی در درجه اول، حمایت از فرزندخوانده و عدم توجه به اصل احسان از سوی سرپرستان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- امامی، اسدالله، «وضع حقوقی فرزندخواندگی در ایران»، مجله فقه و حقوق طبیعی، 1387، شماره 1، دوره 1، 22-33.
- امامی، اسدالله، نسب در حقوق ایران و فرانسه، پایان­ نامه دکتری حقوق رشته قضایی دانشکده حقوق دانشگاه تهران، اردیبهشت 1349.
- آذرنوش، آذرتاش، فرهنگ معاصر غربی، فارسی، نشر نی، تهران، چاپ هشتم، 1386.
- بجنوردی، سیدمحمد، علائی، فروزان، بررسی وضعیت فرزندخواندگی بعد از انقلاب اسلامی، فصلنامه علمى-پژوهشى متین 1388 شماره 42، صص 21-46.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، جلد4، نشر گنج دانش، چاپ چهاردهم، 1378.
- زرگوش ­نسب، عبدالجبار، باقری، پرویز، «واکاوی فرزندخواندگی در نظام حقوقی اسلام، انگلستان و آمریکا، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب»، 1398، دوره 6، شماره 1، صص 57-86.
- شیخ طوسی، محمدبن حسن، رجال طوسی، مؤسسه نشر اسلامی، قم، 1415، ج3،
- صفایی، حسین، امامی، اسدالله، حقوق خانواده، جلد دوم، نشر دانشگاه تهران، سال 81.
- صفائی، سیدحسین، حقوق خانواده، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1377، جلد 2.
- طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد علمی و فرهنگی علامه طباطبائی، 1412، ج9 و ج4.
- دهخدا، ، علی ­اکبر، لغت­نامه دهخدا، جلد 11، نشر دانشگاه تهران، چاپ چهاردهم، 1340.
- دهخدا، علی ­اکبر، لغت­نامه دهخدا، جلد هفتم، نشر دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران، 1377.
- علی­بن ابراهیم، قمی، تفسیر قمی، جلد دوم، دارالکتاب، قم، چاپ چهارم، 1367.
- محمدی قوام، مریم، فرزندخواندگی در حقوق ایران، پایان­ نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کرمان، 1394.
- نوریان، علی، «تحلیل حقوقی تعهدات مالی متقاضی سرپرستی کودکان و نوجوانان بی‏سرپرست و بدسرپرست»، فصلنامه علمی آراء، 1399، شماره 4، دوره 3، صص 31-50.