بررسی فقهی تجاری سازی اهداء تخمک

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامى، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامى، تهران، ایران.

10.22034/ejs.2023.355696.1273

چکیده

زمینه و هدف: برای رفع مشکل ناباروری امروزه از روش‌های درمان متعددی از جمله اهدا تخمک استفاده می‌شود. روش‌های نوین باروری اما دارای ابعاد فقهی، حقوقی و اخلاقی مختلفی است که همواره محل بحث و نظر بوده است. در این مقاله تلاش شده به بررسی فقهی خرید و فروش و به عبارت دقیق‌تر تجاری‌سازی اهدای تخمک پرداخته شود.
مواد و روش‌ها: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانه‌ای استفاده ‌شده است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.
یافته‌ها: یافته‌های تحقیق حاکی است بر اساس استنباط از دیدگاه فقها، در فقه درخصوص خرید و فروش تخمک اختلاف‌نظر وجود دارد. تعارض با اصل کرامت انسانی، فقدان رابطه مالکیت میان فرد و تخمک و فقدان مالیت عرفی از دلایل مخالفت با خرید و فروش تخمک است. قواعدی چون اصل سلطنت انسان بر خود، رفع عسر و حرج در زندگی برخی زوجین، ضرورت انجام کار خیر و اصل برائت نیز به عنوان دلایل موافقت قابل استناد است.
نتیجه‌: دلایل موافقت به معنای پذیرش تجاری‌سازی تخمک قلمداد نمی‌شود. در واقع، انتقال تخمک به‌صورت اهدای آن پذیرفته شده و قابل دفاع است و این با آنچه از تجاری‌سازی به ذهن متبادر می‌شود، متفاوت است. اهدای تخمک راه‌حل میانه‌ای میان ممنوعیت مطلق انتقال تخمک از یک سو و جواز خرید و فروش و تجاری­سازی تخمک از سوی دیگر است. در این راهکار میانه، هم بحث عسر و حرج رفع می‌شود و هم خرید و فروش به معنای تجاری‌سازی که مغایر اصل کرامت انسانی است صورت نمی‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

- ابراهیمی، مهدی، فاضل، علیرضا، »نگاهی نو به
پدیده جنینشناسی در تفسیر علمی آیات قرآن«،
فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، شماره چهل 
و دوم، 1391.
- ابن احمد، یوسف بن عبداهلل، احکام نقل اعضاء
االنسان فی الفقه االسالمی، عربستان سعودی،
انتشارات دار کنوز اشبیلیا، 1427.
- المبیض، محمد احمد، مصلحه حفظ النفس فی
الشریعه االسالمیه، مصر، مؤسسة المختار للنشر و
التوزیع، 1425.
- جعفری، محمدتقی، رسائل فقهی، چاپ اول،
تهران، انتشارات تهذیب، 1380.
- جناتی شاهرودی، محمدابراهیم، منابع اجتهاد از
دیدگاه مذاهب اسالمی، جلد اول، چاپ اول، تهران،
نشر کیهان، 1370.
- جوادی آملی، عبداهلل، تنسیم تفسیر قرآن کریم،
جلد هفتم، چاپ سوم، قم، انتشارات اسراء، 1385.
- خوئی، ابوالقاسم، مصباح الفقاهه فی المعامالت،
جلد دوم، نجف، مکتبه الحیدری، 1378.
- سبحانی تبریزی، جعفر، سیمای اقتصاد اسالمی،
چاپ اول، موسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق
)ع(، 1378.
- طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر
القرآن، جلد سوم، بیروت، مؤسسه االعلمی
للمطبوعات، 1391.
- عباسی، محمود، رضایی، راحله، »مطالعه تطبیقی
اهدای جنین از منظر فقه و حقوق پزشکی«، مجله
حقوق پزشکی، شماره بیست و یکم، 1391.
- فیضی طالب، عزیز، سلسله پژوهشهای فقهی-
حقوقی )پیوند اعضای بدن(، چاپ اول، قم،
انتشارات قضا، 1388.
- قمی، محمد مؤمن، کلمات السدیده فی مسائل
الجدیده، قم، موسسه النشر االسالمی، 1415.
- کاتوزیان، ناصر، اموال و مالکیت، چاپ بیست و
ششم، تهران، نشر میزان، 1388.
- کردی، رضا، »تبیین قانون و آییننامه نحوه
اهدای جنین به زوجین نابارور و بررسی خألهای
قانونگذاری آن«، نشریه مجلس و راهبرد، شماره
هشتاد و سوم، 1394.
- محسنی، محمد آصف، الفقه و المسائل الطبیه،
چاپ اول، قم، نشر مؤلف، 1377.
- محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه: بخش مدنی
)مالکیت و مسئولیت(، چاپ چهل و هشت، تهران،
مرکز نشر علوم اسالمی، 1395.
- منتظری، حسینعلی، دراسات فی والیه الفقیه و
فقه الدوله االسالمیه، جلد اول، چاپ دوم، قم، مرکز
جهانی اسالمیه، 1369.
- موسوی خمینی، البیع، جلد اول، چاپ دوم، 
تهران، انتشارات موسسه تنظیم و نشر آثار امام
خمینی )ره(، 1385.
- مهدوی کنی، صدیقه، ذبیحی بیدگلی، عاطفه،
حمزه خانی، سمیه، »بررسی فقهی حقوقی حق
144 /فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، دوره چهارم، شماره چهارم، زمستان 1401 1400 
توارث فرزندان متولد از اهدای جنین«، مجله فقه
پزشکی، شماره بیست و چهارم و بیست و پنجم،
.1394
- میرهاشمی، سجاد، »مبانی مشروعیت پیوند
اعضاء«، مجله ندای صادق، شماره چهل و دوم،
.1385
- نایبزاده، عباس، بررسی حقوقی روشهای نوین
باروری مصنوعی مادر جانشین )اهدای تخمک،
جنین( چاپ اول، تهران، انتشارات مجد، 1380.
- نظری توکلی، سعید، پیوند اعضا در فقه اسالمی،
چاپ اول، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی،
فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی
دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 15
فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی
بهمن 1401
صفحه 131-144

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار