واکاوی قانون عملیات بانکی بدون ربا، در نظام بانکی ایران

نوع مقاله : علمی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری،گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

3 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

10.22034/ejs.2023.362184.1297

چکیده

زمینه و هدف: قانون عملیات بانکی بدون ربا در شهریور 1362 به منظور انطباق عملیات بانکها بر موازین اسلامی مورد تصویب قرار گرفت و از آغاز سال 1363 به مرحله اجرا درآمد. هدف، بررسی تأثیر وضع قانون عملیات بانکی بدون ربا در اسلامی کردن نظام بانکی و موسسات مالی و اعتباری میباشد. مواد و روش ها: گردآوری اطلاعات با مطالعه دقیق قانون عملیات بانکی بدون ربا و بخشنامه ها و دستورالعمل های اجرایی بانکها و آئیننامه های فصول مختلف این قانون به روش توصیفی تحلیلی انجام شد. ملاحظات اخلاقی: در تحقیق حاضر، اصول اخلاقی مانند ارجاع دهی و استناد به منابع اصلی رعایت گردید. یافته ها: از بـررسی رابـطـه ای که بین سپرده گـذاران و بانـکها و بیـن بانـک و سرمایه گذاران بوجود میآید مشخص شد قانونگذار بیشتر درصدد توجیه رویه بانکها برآمده تا اینکه بخواهد سیاست های پولی مطابق با موازین شرعی را اعمال نماید. نتیجه گیری: وقتی روابط بین بانک، سپرده گذاران و سرمایه گذاران با عقود اسلامی بطور کامل منطبق نباشد، بهتر است باستناد ماده ده قانون مدنی ویا در اصطلاح فقهی از باب مراضات اصل آزادی قراردادها که ریشه در عرف دارد وقتی مفسده ای وجود ندارد آن را نافذ بدانیم.

کلیدواژه‌ها

مراجع

- آقانظری، حسن، »نظریه مشارکت در سود و 
زیان، چالشها و راهکارها«، اقتصاد اسالمی، شماره 
بیست و نهم، 1387.
- اکبریان، رضا، رفیعی، حمید، »بانکداری اسالمی، 
چالشهای نظری، عملی و راهکارها«، اقتصاد 
اسالمی، شماره بیست و ششم، 1386.
- الجبعی العاملی، زینالدین )الشهید الثانی(، 
البهیه، جلد چهارم، انتشارات جامعه النجف الدینیه، 
بیتا.
- امامی، سید حسن، حقوق مدنی، جلد دوم، چاپ
هشتم، تهران، کتابفروشی اسالمیه، 1368.
- بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران، قانون 
عملیات بانکی بدون ربا، 1362.
-بخشنامه 24 ب، دستورالعملهای اجرایی حساب 
قرضالحسنه پسانداز، بانک ملی ایران، 1396.
- بخشنامه 33 ب، سپردههای سرمایهگذاری 
مدتدار، بانک ملی مرکزی، 1394.
- بذرافشان، حسن، ربا در فقه اسالمی و حقوق 
موضوعه، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی )دانشکده 
حقوق و معارف اسالمی(، 1394.
- جعفر بن الحسن، ابوالقاسم نجمالدین )محقق 
الحی(، شرایع االسالم، تهران، انتشارات استقالل، 
.1409
- حلی، جمال الدین حسن بن یوسف بن علی بن 
مطهر )عالمه حلی(، تبصره المتعلمین، چاپ اول، 
چاپ افست اسالمیه، 1367.
- دستورالعملهای اجرایی بانکها 
- سامی، ابوالفضل، بررسی نقش بهره در نظام 
بانکداری اسالم و سرمایهداری، دانشگاه تربیت 
مدرس، 1374.
- سلسله مقاالت بانک مرکزی جمهوری اسالمی 
ایران.
- عبدالرضایی، محمد، ماهیت و احکام سپردههای 
بانکی از نظر فقهی، دانشگاه قم )دانشکده الهیات و 
معارف اسالمی(، 1393.
- عرب مازار، عباس، کیقبادی، سعید؛ »جایگاه 
قرض الحسنه در نظام بانکی ایران«، نشریه اقتصاد 
اسالمی، دوره شش، 1385.
- عیوضلو، حسین، عدالت و کارایی در تطبیق با 
نظام اقتصادی اسالم، تهران، دانشگاه امام صادق 
)ع(، 1384.
- کاشانی، محمود، »شرکت مدنی«، نشریه حقوق
دانشگاه شهید بهشتی، دوره دو، 1356.
- مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی مبانی اقتصاد 
اسالمی، تهران، انتشارات صدرا، 1381.
- مکی العاملی، محمد بن جمالا لدین )الشهید
االول(، اللمعه الدمشقیه، جلد اول، قم، انتشارات 
دارالفکر، 1392.
واکاوی قانون عملیات بانکی بدون ربا در نظام ... بصیری و همکاران / 265
- موسویان، سید عباس، میسمی، حسین، نظارت 
شرعی بر بانکها و موسسات مالی اسالمی، تهران، 
تحقیقکده پولی و بانکی، 1393.
- موسویان، سید عباس، »مصادیق پنهان و آشکار 
ربا در نظام بانکی«، مجله تخصصی اقتصاد اسالمی، 
دوره دو، شماره ششم، 1386.
- مینایی، منوچهر، مجموعه قوانین پولی و بانکی و 
سایر قوانین مربوط، انتشارات تحقیقکده پولی و 
بانکی بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران، 1382
فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی
دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 15
فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی
بهمن 1401
صفحه 247-265

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار