نگاهی نو به ماهیت مهریه در فقه و حقوق ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 استاد،گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

10.22034/ejs.2024.441424.1687

چکیده

زمینه و هدف: مهریه، مالی است که با انعقاد عقد نکاح بر ذمه شوهر قرار می‌گیرد و متعهد به پرداخت آن به زوجه می‌باشد. درمورد ماهیت مهریه، هم در منابع فقهی و هم در منابع حقوقی بحث و اختلاف نظر وجود دارد. هدف مقاله حاضر بررسی ماهیت مهریه در فقه و حقوق است.

مواد و روش‌ها: نوع تحقیق نظری و ‌روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی است و به صورت کتابخانه‏ صورت گرفته است.

ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متن، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.

یافته‌ها: درخصوص ماهیت مهریه، نظرات مختلفی را می‌توان از لابه‌لای کلام فقها استنباط نمود. اکثریت فقها قائل بر معاوضی‌بودن عقد نکاح و به تبع آن، عوض‌بودن مهر می‌باشند. و در این زمینه به آیات و روایات و دلایل دیگری همچون وجود حق حبس (که ویژگی عقود معاوضی است) برای زوجه نسبت به مهر، استقرار مهر با نزدیکی استناد نموده‌اند. گروه دیگر قائل بر معاوضی نبودن نکاح دائم و به تبع آن عوض نبودن مهر بودند و به دلایلی همچون: عدم تاثیر مهر در انعقاد نکاح دائم، تنافی تعیین مقدار مهر با عوض‌بودن آن، وجود احکامی درخصوص بخشش مهر، عاطفی‌بودن روابط طرفین در نکاح، عدم وجود برخی خواص معاوضات در نکاح استناد نموده‌اند متأخرین نیز ماهیتی همچون هدیه و وثیقه، یک نقش تبعی و مستقل برای مهر قائل شده‌اند.

نتیجه‌: مهریه دارای ماهیت ویژه‌ای است که نمی‌توان آن را در قالب عوض در عقود معاوضی توجیه کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات