توانمند‌سازی زندانیان و تأثیر آن بر اقتصاد خانواده از نگاه فقهی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران.

2 استادیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران

3 استادیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران.

10.22034/ejs.2023.374449.1334

چکیده

زمینه و هدف: یکی از آسیب‌های مجازات حبس، به‌خصوص وقتی‌که سرپرست خانواده محکوم‌به حبس شود، تحمیل مشکلات اقتصادی بر خانواده‌هاست. هدف پژوهش حاضر این است که تأثیر توانمند‌سازی زندانیان را بر اقتصاد از منظر فقهی بررسی کند.
مواد و روش‌ها: مقالة حاضر توصیفی-تحلیلی است و از روش کتاب­خانه‌ای استفاده‌ شده است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت‌داری رعایت شده است.
یافته‌ها: توانمند‌سازی زندانیان از سازوکارهای بازپروری و اصلاح زندانیان است که برنامه‌های مختلفی از قبیل آموزش، اشغال و حرفه‌آموزی را شامل می‌شود. اشتغال و حرفه‌آموزی جدا از تأثیری که بر پیش­گیری از تکرار جرم دارد می‌تواند از منظر اقتصادی به بهبود وضعیت اقتصادی و معیشت خانوادة زندانیان، هم در دورة مجازات حبس و هم پس از آن کمک کند. مبنای فقهی توانمندسازی زندانیان در راستای حمایت از خانوادة آن‌ها، «قاعده وزر» است که بر شخصی بودن مجازات‌ها و مسئولیت کیفری دلالت دارد. بر اساس قاعدة مورد اشاره، مجازات صرفاً به مرتکب جرم اختصاص دارد.
نتیجه‌گیری: با توجه به نقش توانمندسازی زندانیان در اشتغال آن‌ها، لازم است بیش از پیش به توانمند‌سازی در زندان‌ها توجه شود. اشتغال و حرفه‌آموزی زندانیان در بستر یک رویکرد اصلاح‌گرایانه و نگاه اقتصادی به مجازات و حبس تحقق‌پذیر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- اردبیلی، محمدعلی، حقوق جزای عمومی، جلد دوم، چاپ یازدهم، تهران، نشر میزان، 1386.
- بهارلو، محمدرضا، «بررسی اشتغال زندانیان»، مجله گفتمان حقوقی، شماره‌های هفدهم و هجدهم، 1389.
- پوت واین، دیوید؛ سامونز، آیدن، روان­شناسی و جرم، چاپ سوم، تهران، انتشارات میزان، 1386.
- حسنی، رفیق، «تأثیر آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در میزان اشتغال زندانیان آزادشده استان کردستان»، مجله مهارت‌آموزی، شماره هفدهم، 1395.
- رستگاری­نیا، ژیلا، «اختلالات روانی شایع در بین زندانیان و تأثیر اشتغال به کار در آن(کاهش آسیب)»، مجله اصلاح و تربیت، شماره هشتادوچهارم، 1388.
- ستوده، هدایت­الله؛ میرزایی، بهشته؛ پازند، افسانه، روان­شناسی جنایی، چاپ دوم، تهران، آوای نور، 1378.
- سلیمی‌، صادق، جنایت‌ سازمان‌یافته‌ فراملی‌، چاپ اول، تهران‌، انتشارات‌ صدرا، 1389.
-شریف ­الرضی، محمدبن حسین(1386)، نهج‌البلاغه، چاپ اول، تهران: پیام آزادی.
- شمس، علی؛ بوالهری، جعفر، آموزش روان­شناسی برای زندانیان، چاپ اول، مشهد، سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی، 1386.
-صلاحی، جاوید؛ امامی نمینی، محمود، دادرسی اطفال و نوجوانان بزه ­کار، چاپ اول، تهران، نشر میزان، 1389.
- عبدالهی، بیژن، «توانمندسازی کارکنان: ابعاد و اعتبارسنجی بر اساس مدل معادلات ساختاری»، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شمارة اول، 1391.
- غلامی، حسین، تکرار جرم، چاپ دوم، تهران، نشر میزان، 1382.
- لطفی عزیز، اکبر؛ مرندی، سمیه؛ جامی، جواد، «تحلیلی بر کار زندانیان در نظام حقوقی ایران با نگاهی به اسناد بین‌المللی»، ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی کار و جامعه، شماره دهم، 1399.
- مجیدی بیدگلی، کبری، «آسیب‌های ناشی از مجازات زندان»، ماهنامه اصلاح و تربیت، شماره هفتادوچهارم، 1387.
- محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه(بخش جزایی)، چاپ اول، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1389.
- معظمی، شهلا، بزه­کاری کودکان و نوجوانان، چاپ نهم، تهران، نشر دادگستر، 1392.
- منشاوی، عبدالامیر، زندان به روایت تاریخ، چاپ اول، تهران، انتشارات سازمان زندان‌ها، 1391.
- موسوی بجنوردی، سیدمحمد، فقه تطبیقی(بخش جزایی)، چاپ دوم، تهران، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، 1382.
- مهدوی، محمود، پیش­گیری از جرم(پیش­گیری رشدمدار) ،چاپ اول، تهران، انتشارات سمت، 1390.
- نوربها، رضا، زمینة حقوق جزای عمومی، چاپ چهارم، تهران، کتاب­خانه گنج دانش، 1379.
- ولد، جرج و دیگران، «جرم‌شناسی نظری»، چاپ اول، تهران، سمت، 1380.
- هادی­زاده مقدم، اکرم، رحیمی فیل­آبادی، فرج­اله، کارآفرینی سازمانی، چاپ اول، تهران، انتشارات جانان، 1394.
- هاوکینز، جی. دیوید و دیگران، (1382)، راهبر جوامـع مراقـب، چاپ اول، تهران: مؤسسه فرهنگی منادی تربیت.
 
عربی
- ابن­هشام، جمال‌الدین، مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، دمشق، دار الفکر، 1398.
- خزاعی نیشابور، حسین­بن علی بن محمد بن احمد، روض الجنان فی التفسیر القرآن، جلد هجدهم، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1375.
- سرخسی، محمدبن أحمد، المبسوط، بیروت، دار المعرفه، 1414.
- الصّمد، واضح، السّجون وأثرها فی الآداب العربیّة، بیروت، المؤسّسه الجامعیه، 1995.
- طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، جلد هفدهم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417.
- طبرسی، ابوعلی فضل­بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، جلد پنجم، بیروت، داراحیاء التراث، 1377.
- طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، تفسیر مجمع‌البیان، جلد دوم، تهران، مؤسسه انتشاراتی فراهانی، 1375.
- کاسانی حنفی، علاءالدین، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، بیروت، دار الکتب ­العلمیة، 1406.
- کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، جلد اول، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1363.
- مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، (1384)، تفسیر نمونه، جلد ششم، قم: دارالکتب الاسلامیه.