تملک شهرداری دراملاک خصوصی واقع شده طرح های عمرانی از نگاه فقه امامیه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشجوی فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.

3 دانشیار گروه حقوق دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران.

10.22034/ejs.2022.323956.1127

چکیده

زمینه و هدف: تملیک اراضی و املاک شهروندان یکی از برنامههای جاری شهرداری است که به منظور اجرای طرح های عمومی و عمرانی شهرداری یکی از پیچیده ترین و سخت ترین فعالیت های حقوقی است که تطبیق آن با احکام فقه امامیه بسیار مهم می باشد،
مواد و روشها: این تحقیق از نوع نظری و به روش توصیفی- تحلیلی میباشد و روش جمع آوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.
یافتهها: قانونگذار با الهام از قاعده ضمان ید از حقوق مالکانه در برابر استیلای نامشروع و ‏بدون داشتن حق شهرداری بر این حقوق، جلوگیری میکند.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله سعی شده است ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شود.
نتیجه گیری: در تصرف و تملک املاک خصوصی واقع در طرح های عمرانی شهرداری، اذن مالک شخصی شرط نیست، حتی اگر او بگوید اجازه نمی‏دهم، عدم اجازه‏اش مانع نیست. اما این جواز در صورتی که از ولیّ فقیه باشد، جائز می باشد و منافاتی با ضمان وضعی ندارد. بر این اساس قدرت حکومت در جامعه، مطابق با مصالح اجتماعی اعمال می شود؛ به گونه ای که حقوق خصوصی افراد، تاب مقابله با آن را ندارد.

کلیدواژه‌ها


- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، جلد اول، بیروت، ناشر، دار صادر، 1300.
- انصاری، ولی اله، کلیات حقوق قراردادها، چاپ پنجم، تهران، انتشارات حقوقدان، 1391.
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تهران، نشر کتابچی، 1414.
- حلی، یحیی بن سعید، الجامع للشرائع، جلد اول، قم، موسسه سید الشهداء (ع)، 1405.
- سبزواری، سید عبدالاعلی، مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، جلد بیست و یکم، چاپ اول، انتشارات فجر ایمان، 1383.
- صفایی، سید حسین، مظاهری کوهانستانی، رسول، عیسائی تفرشی، محمد، «معاملات هرمی از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره چهارم، 1386.
- طباطبائی نژاد، سید محمد، حسینی کاشانی، سید مصطفی، تملک اراضی توسط دولت و شهرداری­ها، چاپ اول، تهران، انتشارات میزان، 1399.
- کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی (اموال و مالکیت)، چاپ پنجاه و سوم، تهران، انتشارات میزان، 1399.
- محقق داماد، سید مصطفی، اصول فقه، تهران، انتشارات میزان، 1399.
- موسوی خمینی، سید روح الله، صحیفه نور، جلدهای بیست و بیست و یکم، چاپ اول، تهران، مرکز مدارک و فرهنگ انقلاب اسلامی، 1369.
- مومن، محمد، کلمات سدیده فی مسائل جدیده، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1415.
- هاشمی، سید محمد، حقوق اساسی، تهران، نشر میزان، 1395.
قوانین و مقررات
- آیین­نامه اداری و استخدامی شهرداری­ها.
- دادنامه شماره 9309972512600408 شعبه ششم دادگاه عمومی شهرستان قم، 16/4/ 1393.
- شورای عالی شهرسازی و معماری ایران با کمیسیون موضوع ماده ۵ قانون تأسیس – شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مصوب 22/12/۵۱
- قانون برنامه و بودجه کشور، مصوب (12/1/1352).
- قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازی و تعیین وظایف آن (مصوب 16/4/ ۱۳۵۳).
- قانون محاسبات عمومی مصوب ۶۶.
- لایحه قانونی نحوه خرید و تملک اراضی و املاک برای اجرای برنامه­های عمومی و عمرانی و نظامی دولت مصوب 1358.