زمینه و هدف: امروزه فضای مجازی زمینه بروز و ظهور نسل جدیدی از اموال مجازی را فراهم کرده و ویژگیهای خاص این نوع اموال به ویژه امکان انجام معاملات و مبادلات پولی که همگی در فضای مجازی انجام میگردد، مطالعه فقهی حقوقی در خصوص آنها را، ضروری ساخته است. در این مقاله تلاش شده مشروعیت فقهی حقوقی اموال مجازی در اقتصاد بررسی شود. مواد و روشها: روش مقاله حاضر توصیفی تحلیلی است و برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانهای و فیشبرداری استفاده شده است. یافتهها: آنچه در معاملات اموال مجازی مورد دادوستد قرار میگیرد با ضوابط و معیارهای فقهی و حقوقی تشخیص مالیت، همخوانی داشته و مفهوم مال بر آنها قابل تطبیق است. ملاحظات اخلاقی: در مراحل مختلف نگارش مقاله، اصول اخلاقی و علمی از جمله بهرهگیری علمی و دقیق از منابع علمی رعایت شده است. نتیجهگیری: اموال مجازی را باید تأسیس مالی جدید تلقی نمود. اموالی که اعتبار حقوقی مختص به خود دارد. نقل و انتقال آن تابع احکام قانونی خاص بوده و از طریق قالبهای قراردادی ویژه مورد داد و ستد قرار میگیرد. اموال مجازی به خاطر وصف کاربردی و ارزشمحور آن در عرف تجارت مورد پذیرش و دادوستد قرار گرفته است. در بحث اموال مجازی در اکثر موارد مطلوبیت عمومی و منفعت عقلایی آنها و در بسیاری موارد مطلوبیت آنها برای شخص یا اشخاص خاص بر اساس یک معیار عقلایی، قابل انکار نیست؛ جای هیچ تردیدی در مالیت محتوای مورد تبادل بر مبنای دادهها باقی نمیماند.
بهمن پوری، عبدالله و شادمانفر، محمدرضا و پورغلامی فراشبندی، مجتبی(1393)، بررسی فقهی حقوقی مال بودن دادههای رایانهای، فقه ومبانی حقوق اسلامی سال چهل و هفتم، شماره2، پاییز وزمستان.
عبدیپورفرد، ابراهیم و وصالی ناصح، مرتضی(1396)، ابعاد فقهی و حقوقی بازی های مجازی، راهبرد اجتماعی فرهنگی، شماره 23، تابستان.
عبدیپورفرد، ابراهیم و وصالیناصح، مرتضی(1395)، توسعه مفهوم و مصادیق مال در فضای مجازی (مطالعه تطبیقی مالیت داده های رایانه ای در حقوق اسلام، ایران و کامن لا)، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، اطلاعات شماره1، دوره 4، بهار .
پناهی، مهدی؛ شمس،احمد و محمدطاهری، محمود رضا(1399)، تبیین حقوقی مفهوم «دارایی» و انواع آن در جهان مجازی، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره 51، بهار و تابستان.
سیدالموسوی، سیدحسین، عشقپور، منصور(1398)، مطالعه تطبیقی ارزهای مجازی در حقوق ایران و انگلستان، دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بینالمللی حقوق و علوم سیاسی.
شهیدی، مهدی(1388)، تشکیل قراردادها و تعهدات، چ 7، تهران، مجد.
طالبیان خراسانی، فرنوش(1396)، پول و کیف پول الکترونیکی، پایان نامه کارشناسی ارشد کارشناسی ارشد حقوق تجارت بین الملل، دانشگاه آزادی اسلامی واحد مشهد.
عبدی پور، ابراهیم و وصالی ناصح،مرتضی(1396)، ابعاد فقهی و حقوقی بازیهای مجازی، اولین کنفرانس ملی بازیهای رایانهای؛ فرصتها و چالشها.
عدل، مصطفی(1385)، حقوق مدنی، چاپ دوم، قزوین، انتشارات طه.
محققداماد، سیدمصطفی(1391)، قواعدفقه(بخش مدنی)،ج1،تهران،مرکز نشر علوم اسلامی، چ 34.
محمودی، اصغر(1398)، تحلیل ارزهای مجازی در پرتو فقه، حقوق و مطالعات تطبیقی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دورهی ۴۹، شماره ۳.
موسوی بجنوردی، سیّدمحمد(1379)، نظرخواهی از فقها پیرامون مسائل فقهی و حقوقی ناشی از کاهش ارزش پول، ج1، تهران، مدرسه عالی شهید مطهری، مجله رهنمون، ش 6، پاییز.
میرشمسی، محمدهادی(1396)، اموال مجازی؛ چالشی در حقوق اموال و مالکیت، انتشار: همایش بین المللی جنبههای حقوقی فناوری اطلاعات و ارتباطات.
میرزاخانی رضا وسعدی،حسینعلی(1397)، بیت کوین و ماهیت مالی فقهی پول مجازی، جستارهای اقتصادی ایران سال پانزدهم شماره 30 پاییز و زمستان.
میرزایی کوهبانی، سید احمد و اسدی،علی ناصر(1395)، بررسی و ارزیابی پول دیجیتال در سیستم های پرداخت الکترونیک، هشتمین همایش پژوهشهای نوین در علوم و فناوری، کرمان، ایران، اسفند.
ﻣﻴﺮزاﺧﺎﻧﻲ،رﺿﺎ(1396)،ﺑﻴﺖ ﻛﻮﻳﻦ وﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﺎﻟﻲ و ﻓﻘﻬﻲ،ﻣﺮﻛﺰ ﭘﮋوﻫﺶ،ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺳﻼﻣﻲ، دی ﻣﺎه .
ناصحی،علی(1394)،مبانی حقوقی و فقهی رقابت،چاپ اول،تهران:انتشارات مجد.
هافمن، نیل(1397)، بیت کوین به زبان ساده، ترجمه مصطفی دهقان، رشت، داریا.
ب)عربی
اصفهانى، مجلسى اول، محمد تقى(1406)، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج 10، چاپ دوم، قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور.
امام خمینی، سیدروح الله(1421)، کتاب البیع، ج3، تهران: مؤسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی، چاپ اول.
انصاری (شیخ)، مرتضی بن محمد امین(1370)، المکاسب، ج2، در لوح فشرده نور الفقاهه 3، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.
انصاری، مرتضی(بی تا)، کتاب المکاسب، ج 2، تبریز، چاپ طاهر خوشنویس.
جزایری مروّج، سید محمدجعفر(1416)، هدی الطالب فی شرح المکاسب، ج 6، قم، مؤسسة دار الکتاب.